ΑΣΒΕΣΤΑΡΙΑ
του Τάκη Ευθυμίου
Ο ασβέστης, ως άριστο δομικό υλικό, είναι απαραίτητος για κάθε οικοδομική εργασία. Τον παλιό, καλό καιρό που το χωριό μας βρισκόταν σε ανοικοδόμηση, λειτουργούσαν αρκετές ασβεσταριές, δηλαδή τα ασβεστοκάμινο, προκειμένου να καλύψουν τις τοπικές ανάγκες, μιας και η προμήθεια έτοιμου ασβέστη από άλλες περιοχές ήταν χρονοβόρα και πολυέξοδη.
Όλες οι ασβεσταριές βρίσκονταν πλησίον της κοίτης του Σπερχειού για άμεση πρόσβαση στις πρώτες ύλες, όπως ξύλα, νερό και άσπρες ποταμίσιες πέτρες με τη μορφή άμορφου ασβεστόλιθου. Τρεις απ1 αυτές βρίσκονταν στο Νεοχωράκι και μία στο Κακόπλαγο στην πέρα συνοικία, όπου ίχνη της σώζονται ακόμη και σήμερα. Άλλη μία ήταν χτισμένη σε κοντινή απόσταση από τα Διπόταμα, στα Καρκαναΐικα κτήματα. Η σπουδαιότερη βρισκόταν βορειότερα, κοντά στην Πατλιά απέναντι από το ρέμα Ξυνογαλά. Ακόμη και σήμερα η τοποθεσία αυτή διατηρεί το τοπωνύμιο Αφεσταριά. Όλες ήταν ιδιοκτησίας των Κουμανταναίων, οι οποίοι απασχολούσαν και ντόπιο εργατικό δυναμικό.
Σύμφωνα με μαρτυρίες ηλικιωμένων χωριανών μας, περιγράφεται παρακάτω η κατασκευή και λειτουργία της ασβεσταριάς νια να ξυπνούν θύμησες αλαργινές στους παλαιότερους αγιωργίτες και να γνωρίζουν οι νεότεροι τα παραδοσιακά εργαστήρια που διεδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και πρόοδο του χωριού μας. Το στήσιμο της ασβεσταριάς χρειαζόταν ειδικές γνώσεις. Έπρεπε να βρεθεί ο κατάλληλος επίπεδος χώρος όπου ανοιγόταν ένα κυκλικός λάκκος. Εκεί χτιζόταν από έμπειρους ειδικούς τεχνίτες ένα κυκλικό οικοδόμημα. Το κάτω μέρος έφερε θολωτό ή τριγωνικό στόμιο και έμοιαζε με φούρνο, όπου έκαιγαν τα ξύλα, τα οποία τοποθετούνταν με επιμέλεια, ώστε άφηναν κενά μεταξύ τους και έτσι εμπλουτιζόταν εύκολα η φωτιά με οξυγόνο. Τα ξύλα τα προμηθεύονταν από τα ξεράδια που ξέβραζε ο πλημμυρισμένος Σπερχειός και από το κοντινό δάσος. Στο εσωτερικό της ασβεσταριάς τοποθετούσαν με επιδεξιότητα τις ασβεστολιθικές ποταμίσιες πέτρες σε κυκλικό πυραμοειδές λιθοσωρό. Στο κατώτερο μέρος έστρωναν πλακερές πέτρες για να συγκρατούν τις στρογγυλές που τοποθετούσαν από πάνω. Στη συνέχεια άναβαν τα ξύλα και η φωτιά έκαιγε καμίνι. Τα ξύλα που καίγονταν τα αντικαθιστούσαν άμεσα με άλλα, ώστε η φωτιά να έκαιγε αμείωτα και ασταμάτητα για οχτώ περίπου μερόνυχτα. Οι σκληρές ασβεστολιθικές πέτρες καίγονταν και γίνονταν κάτασπρες και αφράτες. Ο ασβεστοποιός παρατηρούσε τον καπνό που έβγαινε από την οροφή. Αν γινόταν άσπρος με πολύχρωμους ιριδισμούς, σήμαινε ότι ωρίμασε από την πύρωση ο ασβεστόλιθος. Τότε, άφηναν τη φωτιά να σβήσει και να κρυώσει το καμίνι μια-δυο μέρες. Κατόπιν, άρχιζε η εξαγωγή του ασβέστη, συνήθως, από την οροφή.
Ακολουθούσε το σάκιασμα σε λινάτσες και η διάθεση του στους χωριανούς μας, οι οποίοι με τα αλογομούλαρά τους τον μετέφεραν στην περιοχή όπου θα έχτιζαν το σπίτι. Εκεί, άνοιγαν ένα βαθύ λάκκο όπου έριχναν μέσα τον ασβέστη για να τον κατασβήσουν με άφθονο νερό. Ο ασβέστης άχνιζε και κόχλαζε, έως ότου κατασβεστεί ολοκληρωτικά. Τον ανακάτευαν με την τσάπα και ήταν έτοιμος πλέον για χρήση. Τον ασβεστόλακκο τον σκέπαζαν με χώμα για να διατηρείται φρέσκος, αλλά και να προφυλάξουν ανθρώπους και ζώα από ατύχημα επειδή ο ασβέστης προξενεί αθεράπευτα εγκαύματα.
Ως γνωστόν, ο προστάτης του χωριού μας Άγιος Γεώργιος ρίχτηκε γυμνός σε αναβράζοντα ασβεστόλακκο από τον ειδωλολάτρη Διοκλητιανό για να βασανιστεί. Όμως, συντελέστηκε θαύμα και ο Άγιος Γεώργιος, παρόλο που παρέμεινε τρία ολόκληρα μερόνυχτα στον ασβεστόλακκο, βγήκε σώος και αβλαβής.
Η διαδικασία παρασκευής ασβέστη για κάλυψη των αναγκών των χωριανών μας και των περίοικων γινόταν, συνήθως, δυο φορές το χρόνο στην ίδια ασβεσταριά με κάποιες επιδιορθώσεις. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν, ήταν λοστάρια, βαριές, βαριοπούλες και σφυριά για την εξαγωγή και σπάσιμο της πέτρας, καθώς και κλαδευτήρες, τσεκούρια και πριόνια για το κόψιμο της ξυλείας.
Η σβησμένη άσβεστος ανακατεμένη με άμμο δίνει το ασβεστοκονίαμα. Με τον ασβέστη γίνεται το σοβάντισμα και το χτίσιμο, επειδή συνδέει τις πέτρες και τα τούβλα γερά μεταξύ τους, το άσπρισμα, και το ασβέστωμα του σπιτιού. Χρησιμεύει ακόμη και ως άριστο απολυμαντικό, καταπολεμά τα φυτικά παράσιτα και προστατεύει τα δέντρα από την παγωνιά και την ηλίαση. Ακόμη είναι χρήσιμος στη βυρσοδεψία, στη σαπουνοποιΐα, στη ζαχαροπλαστική, στην κατασκευή ελαστικών και αλλού. Οι χωρικοί εκτός από το άσπρισμα των σπιτιών, ασβεστώνουν ακόμη και σήμερα για λόγους υγιεινής και απολύμανσης τους χώρους που διατηρούν ζώα, όπως στάβλους, κοτέτσια, χοιροστάσια, καθώς και τους κοινόχρηστους χώρους και του τοίχους της αυλής. Για το ασβέστωμα χρησιμοποιείται παχύς σβησμένος ασβέστης σε διάλυμα νερού και αλείφεται με βούρτσα ή ψεκαστήρα. Στη ζαχαροπλαστική τον χρησιμοποιούν οι Αγιωργίτισσες για την παρασκευή τραγανού γλυκού από φλούδες καρπουζιού και κολοκυθιού. Τα χωράφια που χαρακτηρίζονταν φτωχά από έλλειψη ασβέστη, τα ασβέστωναν, δηλ. πρόσθεταν ασβέστη στο έδαφος, για να εξουδετερωθεί η οξύτητα και να γίνουν ουδέτερα, δηλ. κατάλληλα για καλλιέργεια. Σχετική είναι και η σοφή παροιμία που λέει:
« Το ασβέστωμα κάνει το ρείκι τριφύλλι και τη σίκαλη σιτάρι.»
Σήμερα, μπορεί τα ασβεστοκάμινο ν' αποτελούν παρελθόν και η προμήθεια του ασβέστη να γίνεται από την εγχώρια βιομηχανία, όμως την εποχή εκείνη, ας μην το ξεχνάμε, διαδραμάτισαν σημαντικότατο ρόλο στην ανοικοδόμηση του αγιωργίτικου οικισμού και στην τοπική οικονομία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου