Η μισή λειτουργία

Η ΜΙΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
[Λαϊκή Παράδοση]

του Γιάννη Σαντάρμη

Η ΜΙΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

                        Σαν λύκ’ οι Τούρκοι πλάκωσαν,

                        πυκνή πλημμύρα,

                        ζώνουν τη βασιλεύουσα

                        γύρα-τριγύρα.

                        Στερνά χτυπούν τα σήμαντρα,

                        στερνά οι καμπάνες,

                        στην εκκλησιά παν γέροντες,

                        παιδιά και μάνες.

                        Στερνό και τ’ αγιολείτουργο

                        που κάνουν τώρα,

                        στερνά τη θεία Μετάληψη

                        παίρνουν στην ώρα.

                        -Άγια-Σοφιά, πώς καίγεσαι,

                        σαν να ‘σαι βάτος,

                        άγια-Σοφιά, στην πόρτα σου

                        ο Τούρκος, να τος.

                        Σφάζουν πιστούς οι άπιστοι

                        μ’ άγρια μανία

                        και σταματούν κατάμεσα

                        τη λειτουργία.

                       Ο ρήγας πάει μ’ Αρχάγγελο

                       ο Κωνσταντίνος,

                       παπάς με τ’ Αγιοπότηρο

                       φεύγει κι εκείνος.

                       Έπεσε η Πόλη! Ήθελε

                       ετούτ’ ο Πλάστης,

                       μαρμαρωμένος κείτεται

                       ο βασιλιάς της.

                       -Ρήγα, το χρυσογάλανο

                       ύπνο κοιμήσου,

                       σα θά ‘ρθει η ώρα, ξύπνησε

                       με το σπαθί σου.

                       Διώξε πέρα τον τύραννο

                       απ’ τ’ άγιο χώμα,

                       ως τη Μηλιά την Κόκκινη

                       και πέρ’ ακόμα.

                       Κι εσύ, παπά, που κρύφτηκες,

                       που έχεις γείρει,

                       σήκω τότε και άδραξε

                       τ’ Άγιο Ποτήρι.

                       Κι έμπα κι αποτελείωσε

                       τη λειτουργία,

                       ξανά στη μεγαλόπρεπη

                       άγια-Σοφία.

Γλωσσάρι

Κόκκινη Μηλιά = το μακρινότερο σημείο του ελληνικού χώρου, επί Βυζαντίου, στο οποίο σημείο, δηλαδή στην Κόκκινη Μηλιά, θα καταδιώξει τους Τούρκους «ο μαρμαρωμένος βασιλιάς», ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο ΙΑ΄, ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, όταν γυρίσει στη ζωή, που κοιμήθηκε με τον κατά την άλωση της Κωνσταντινούπολης θάνατό του, για ν’ αποπλύνει την αισχύνη της τουρκικής κατάκτησης.

Υπομνηματισμός

   Το βράδυ στις 28 Μαΐου προς 29 του έτους 1453, την παραμονή της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο ΙΑ΄, με τη βασιλική ακολουθία του και με όλον τον ελληνικό λαό, συμμετείχε στην τελευταία θεία λειτουργία, που έγινε στην αγία-Σοφία, τη μεγαλόπρεπη Μητρόπολη της ορθοδοξίας. Κοινώνησαν τόσο ο ευσεβής βασιλιάς, όσο και οι ακόλουθοί του και ο πιστός λαός, αλληλοασπαζόμενοι όλοι και αλληλοσυγχωρούμενοι. Μεταλάμβαναν και μετά τα μεσάνυχτα. Ο Στήβεν Ράνσιμαν, χαρακτηρίζει την τελευταία χριστιανική λειτουργία, ως «τη νεκρώσιμη ακολουθία της ανατολικής αυτοκρατορίας». Αυτή είναι η στερνή λειτουργία, που η παράδοση τη θέλει ατελείωτη, γιατί διακόπηκε κατά τη διάρκεια του «Χερουβικού» ή του «Άξιον εστί» με την εισβολή των Τούρκων στην Πύλη και στην αγία-Σοφία, αφού, όπως ειπώθηκε, κράτησε πέραν του μεσονυκτίου, και οι εχθροί επετέθηκαν νύκτα, πολύ πριν να ξημερώσει.

   Η διακοπή της τελευταίας αυτής λειτουργίας στην αγία-Σοφία τροφοδότησε τις ελπίδες του σκλαβωμένου ελληνικού λαού για αποκατάσταση και ελευθερία την ημέρα εκείνη, όπου, κατά την παράδοση σε πολλά μέρη της Ελλάδας, θα συνεχισθεί η λειτουργία στον ίδιο ναό της αγίας Σοφίας και μάλιστα απ’ τον ίδιο παπά, ο οποίος από κάποια μυστική πόρτα διέφυγε και κρύφθηκε με τα ιερά δισκοπότηρα στα χέρια.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου