Σταύρος Καψάλης

Σταύρος Καψάλης
(Το δικό μου μνημόσυνο)

Του Χρήστου Τούμπουρου, συγγραφέα-ερευνητή

Παλιοί οργανοπαίκτες, με τριμμένα παντελόνια και το ίδιο χρονικής σακάκι, πεινασμένοι από φαΐ, όμως μπουχτισμένοι από μεράκι, γύριζαν με το όργανο παραμάσχαλα σε γάμους, βαφτίσια, ονομαστικές γιορτές και πανηγύρια υπηρετώντας τα θελήματα των εορταζόντων και εξυπηρετώντας τις χορευτικές ανάγκες των συμπανηγυριζόντων.

Στο πουθενά και χωρίς αγκομαχητό, πάντα με χαμόγελο και ευγένεια έστηναν αληθινό γιορτάσι. Με σεβασμό στην παράδοση υπηρέτησαν και θεμελίωσαν από την πλευρά τους, τον λαϊκό πολιτισμό.

Τραγούδησαν και «πόνεσαν» τους πόνους και τους καημούς του Ηπειρώτη, ύμνησαν την λεβεντιά και ζωγράφισαν μουσικά την ομορφιά της περδικομάτας, της φεγγαροστόλιστης και φεγγαροπλούμιστης κοπελιάς.

Γνήσιοι, αληθινοί και, φυσικά, αφκιασίδωτοι ζούσαν πραγματικά κάθε μουσική σκηνή, ταυτίζονταν με τον χορευτή, ακολουθώντας μουσικά τα χορευτικά βήματά του, οδηγώντας τον στην κάθαρση που παρείχε η δημοτική μελωδία.

Το δημοτικό τραγούδι

Το δημοτικό τραγούδι στη ζωή μας

Λαογραφήματα του Γιώργου Ζούγρου, δασκάλου

«Άρχισε γλώσσα μ’ άρχισε τραγούδια ν’ αραδιάζεις

και την καλή παρέα μας να τη διασκεδάζεις…»

Αφήνοντας τη θύμηση να μας ξυπνήσει παλιότερες εποχές, η ψυχή μας ημερεύει. Περνάνε μπροστά μας εικόνες που χαράχτηκαν ανεξίτηλα, γάμοι και πανηγύρια, οργανοπαίχτες και τραγουδιστές. Ακόμα ηχούν στ’ αυτιά μας τραγούδια που δέθηκαν με στιγμές της ζωής μας.

Το τραγούδι που απάλυνε τον πόνο, που μέρωνε το σεκλέτι, που εξυμνούσε την αγάπη. Όλα τα συναισθήματά του ο λαός τα έκανε τραγούδια, ταιριάζοντας ήχους και λέξεις, για να τα αποδώσει καλύτερα. Ποια είναι η δύναμη που μας σπρώχνει να κάνουμε τραγούδι αυτό που έχουμε μέσα μας, ποτέ δεν το κατάλαβα, μα λίγη σημασία έχει.

Κι αυτό συμβαίνει παντού σ’ όλους τους λαούς, σε κάθε άκρη της γης.

«Ντουνιά ταμπίρ, ρουγιά ταμπίρ, αμάν αμάν»

λέει ο ανατολίτης, που πάει να πει «κόσμος κι όνειρο είναι ένα αμάν αμάν». Γι αυτό πρέπει να σκύβουμε με σεβασμό στην παράδοση των λαών και ιδιαίτερα στη δική μας παράδοση. Ο τρόπος που παντρεύονται οι λέξεις στο δημοτικό τραγούδι είναι μοναδικός. Απλός λόγος μεστός, που όταν τον επαναλαμβάνεις ξαλαφρώνει η ψυχή σου.

Πανουργιάς Κοπελιάς

ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ ΚΟΠΕΛΙΑΣ

Ένας γνήσιος ερμηνευτής των παραδοσιακών δημοτικών μας τραγουδιών

Ένας λεβέντης Ρουμελιώτης που λατρεύει και τιμά τις ρίζες της παράδοσής μας

     

Ας δούμε όμως πως ο ίδιος σκιαγραφεί συνοπτικά την πλούσια αυτοβιογραφία του:

Γεννήθηκα το 1950 στον Μπράλο Φθιώτιδας απέναντι από το ηρωικό χάνι της Γραβιάς και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Το όνομά μου ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ έχει γενεαλογικές ρίζες από τον οπλαρχηγό του 1821 Πανουργιά Δουβουνιώτη. Τελείωσα το δημοτικό σχολείο στο Μπράλο και στην κάτω Τιθορέα Λοκρίδας. Τα ακούσματα της δημοτικής παράδοσης τα έμαθα από τους γονείς μου και από τους ντόπιους παλιούς γέροντες και γερόντισσες του Μπράλου αλλά και από τα ντόπια παραδοσιακά πανηγύρια της γύρω περιοχής καθώς και από τους Ραδιοφωνικούς Σταθμούς των Μεσαίων του Ε Ι Ρ και τις ανεπανάληπτες και αξέχαστες παραδοσιακές εκπομπές  «Αντίλαλοι της Ελληνικής Υπαίθρου» του ΜΕΓΑΛΟΥ δασκάλου της Παράδοσης τον αείμνηστο ΣΙΜΩΝΑ ΚΑΡΑ.

1965: Εγκαταστάθηκα με την οικογένεια μου στην Παλιά Κοκκινιά όπου και τελείωσα το εξατάξιο Γυμνάσιο της Παλιάς Κοκκινιάς. Παράλληλα με τα μαθήματα το άκουσμα των δημοτικών τραγουδιών συνεχίζεται και το αυτί γεμίζει και εμπλουτίζεται με Παράδοση. Εδώ αρχίζει και η συλλογή των δίσκων γραμμοφώνου 78 στροφών από το Μοναστηράκι και 45 στροφών από τα δισκοπωλεία και Μοναστηράκι.

Ένα ρουμελιώτικο τραγούδι

Ένα ρουμελιώτικο δημοτικό τραγούδι

και οι παραλλαγές του

(του Τάκη Λάππα)

Πηγή: https://www.google.gr/search?q=Δημοτικό+τραγούδι&safe

Μεγάλος κι ατίμητος ο θησαυρός των δημοτικών μας τραγουδιών που κληρονομήσαμε. Κι όσα κι αν γρα­φτούνε γι’ αυτά, κι όσα κι αν έρ­θουνε σε φως, σωμό δεν θα ‘χουν. Για χρόνια οι συλλέχτες κι οι επι­στήμονες λαογράφοι θα καταπιάνο­νται μ’ αυτά κι απανωτές οι συλλο­γές θα τυπώνονται χωρίς να φτά­σουν σε τέλος. Νερομάνα αστεί­ρευτη που το γάργαρο νερό της α­διάκοπα αφήνει να ξεχύνεται για να ξεδιψάζουν οι αποσταμένοι στρατο­κόποι κι οι διαβάτες.

Χρόνοι και καιροί θα διαβούν ως ό­του πολύτιμο έργο, όλο τούτο το ακριβό μας βίος να περιβάλει. Γι’ αυ­τό και κάθε τόσο, όλο και ξεχασμέ­να τραγούδια θα βγαίνουν απ’ της λησμονιάς το καταχώνιασμα που ο χρόνος έριξε. Ακριβά πετράδια που ευλαβικά θα καθαρίζουμε απ’ της πολυκαιριάς τη σκόνη και θα στήνουμε πλάι στ’ άλλα τη λάμψη τους αντάμα να σκορπίσουν.

Ένα τέτοιο παραπεταμένο πετρά­δι στάθηκα τυχερός και γω να βρω και τώρα με σεβασμό ανάμεσα στ’ άλλα αποθέτω. Είμαι σίγουρος πως από δω μια μέρα σε κάποια συλλογή την πρεπούμενη θέση του θε να πά­ρει.

    Πρόκειται για ένα παράξενο τρα­γούδι που μέσα στη Ρούμελη ανάρια και που το ακούμε στα χαροκόπια και τα πανηγύρια να τραγουδιέται. Σπάνια στην «τάβλα», πιο συχνά στο χορό. Κι όσες φορές έλαχε να το ακούσω, ατέλειωτο το αφήνανε. Κό­πιασα πολύ να το ξακριβώσω. Και κά­τι κατοχρονίτες γερόντοι και γερό­ντισσες κούρασαν αρκετά τη θύμη­ση τους για να το «ξακρίσουν» κι ο­λάκερο να μου το χαρίσουν. Μα για ένα τέτοιο σπάνιο χάρισμα κάθε μόχτος άξιζε. Πρωτόφαντο το θέμα του, η ιδέα του απ’ τις πιο τολμη­ρές. Στ’ άκουσμα του στέκει κανείς άναυδος απ’ του άγνωστου βάρδου το ποιητικό δημιούργημα. Ένα θέμα που θα ταίριαζε πιο πολύ στο πενηνόφτερο κάποιου μεγάλου τραγωδού, παρά σ' ένα λαϊκό τραγουδι­στή.