Τα μπλουλιθι'

ΤΑ  ΜΠΛΟΥΛΙΘΙ’

Του Δημήτρη Χ. Παπαναγιώτου από το βιβλίο του:

«ΝΕΧΩΡ’ ΥΠΑΤΗΣ ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ»

Πηγή φωτο: http://meionotikosxoleiokymis.blogspot.gr

Τα µπλουλίθι’ αποτελούν µ' ούλα τ' άλλα εξίσου σηµαντικό στοιχείο που επηρεάζει την ποιότητα του τελικού προϊόντος. Αρχικά ήταν µονολιθικά κι αργότερ' από µικρότερα κοµµάτια πέτρας. Κι όπως, άµα στόµωναν τα κοφτερά, αµβλύνεταν η κόψη τους τα τρόχαγαν, τ' ακόνιζαν, το µπλουλίθ' το χάραζαν.

Το χάρασµ' αποτελούσε σηµαντικό παράγοντα στην αποτελεσµατικότητα της µυλόπετρας και στην καλύτερη ποιότητα του παραγόµενου αλευριού. Στην αρχή ξενοχωρίτης τεχνίτης που συν άλλαζε το µυλουκόπ', τη χτένα, το ζουµπλάρ'. Το σµιλάρι. Η συχνότητα χάραξης των µυλόλιθων ποίκιλλε ανάλογα µε το φόρτο εργασίας. Έτσι, όταν υπήρχε πολλή δουλειά απαιτούνταν χάραξη κάθε 8 µέρες, ενώ όταν υπήρχε λιγότερη, µπορεί να γινόταν κάθε µήνα ή κάθε 15 µέρες. Συχνότητα π' ανάγκασε το µυλωνά να γίνει και χαράχτης¹. Τι τυχαίνει στον άνθρωπο και δεν το τραβάει... Ο καλός µυλωνάς ήξερε να χαρακώνει σωστά την πέτρα - αλλού περισσότερο κι αλλού λιγότερο. Η εξωτερική περίµετρος της πέτρας σε βάθος 15 εκατοστά θέλει κοντινά και λεπτά χτυπήµατα γιατί εκεί βγαίνει το ψιλό αλεύρι, ενώ στο εσωτερικό της πέτρας τα χτυπήµατα πρέπει να είναι πιο αδρά, καθώς εκεί σπάει αρχικά ο κόκκοις του σταριού². Κι άµα ο µύλος ήταν αποχαραής - κατευθείαν από χάρασµα, από χαραγή - δεν ήθελε, βέβαια, διάτα ο µυλωνάς πως δεν έκανε να βάνει καλό γέννηµα στο καρίκι, αλλά - σε κρού για καλό τον θύµαγαν κιόλα: - Να µη ντου ρίξς... απουχαραής! Έπρεπε πρώτα να βάνει ξέπλυµα. Κθάρ', καλαµπόκ' που προορίζεταν για τα ζα. Μ' αυτό έφκιαναν τάραµα. Χυλό, όπως η κουρκούτ'. Γιατί, άµα δεν τον ξέπλυνε το µύλο κι ήταν αποχαραής, τ' αλεύρι κριτσάναϊ απ' τα χαλίκια, τον άµµο. Ακόµ' ανατριχιάζω.

1.      Ο Δουκάγγιος καταγράφει στο γλωσσάρι του µυλοχαράκτης.

2.     Προφορική µαρτυρία µυλωνά απ' τον Ταξιάρχη Γρεβενών' Αναστασία Ω. Βαλαβανίδου, Οι υδρόµυλοι της Μακεδονίας, διδακτορική διατριβή Α.Ω.Θ., Τµ. Αρχιτεκτόνων, τ. 2 (2008) 829.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου