Το όνομα Παναγιώτης...

ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ-ΠΑΝΑΓΙΟΥ-ΠΑΝΟΣ-ΠΑΝΑΓΙΟΥΛΑ…
(Δοκίμιο πρός διόρθωση)

Του Παναγιώτη Δημάκη, υπεύθυνου του ιστορικού αρχείου

Δήμου Αμφικλείας-Ελατείας

Φ 1

Η λατρεία τής Παναγιάς, στήν Χώρα τής Ελατείας,* ώς Μεγάλης Παναγίας, Παναγίας Τρισμάρτυρης, αλλά και το πλήθος τών ονομάτων- παραγώγων, Παναγιώτηδων, Παναγιούλες, Πάνος και Πανάγω κ.λ.π. (βλέπε σημ.), νεοελληνικών ονομάτων, καθαρά Ορθοδόξων, δείχνει τήν ιδιαίτερη σχέση της και θέση, στο θρησκευτικό συνειδός, τού αγροτοποιμενικού πληθυσμού τής περιοχής, διατηρώντας με τήν καθαρή γλώσσα, τήν ευθεία τών αρχαιοτάτων Ελληνικών παραδόσεων, όπου οι γλωσσικές και άλλες επιμολύνσεις, επιδρομέων και άλλων κατακτητών, έχουν εν πολλοίς απορροφηθεί και παραμένουν μόνον μερικά, ανάξια λόγου, σκελετικά κατάλοιπα, χρήσιμα μόνον στούς παραφιλολογούντες ματαιόσπουδους. Όμως επειδή πολλοί φίλοι, έχουν ερωτήσεις, για το θεοτοκόνυμο αυτό όνομα, Παναγιώτης και τα παράγωγά του, στήν πλούσια λαϊκή μας, καθημερινή λαλιά, καταθέτω μερικά ψήγματα σχετικών δημοσιεύσεων, από έγκυρους ερευνητές και μελετητές, μαζί με αναφορές, σε μολυβδόβουλλα τού ΙΒ' και ΙΓ' αι. Ομολογώ, ότι λιγοστά είναι τα τεκμήρια, ακόμη λιγότεροι οι ερευνητές, πού ασχολήθηκαν, με το θέμα αυτό, για το όνομα, πού περιλαμβάνεται στα Ελληνικά καθαρά ονόματα, γι' αυτό ίσως, αναφέρονται σε απομονωμένες κοινωνικές ομάδες, τού παρελθόντος, πού η κινητικότητα των, διέσπειρε και διέδωσε, σε βουνά και θάλασσες, όπου γής και χριστιανικό πλήρωμα. Βλ. ΣΗΜ.

 * Η Παναγία Βρεφοκρατούσα, πλάγια όψις, από το Αρτοφόριον, τής σκευοθήκης τού Αγίου Δημητρίου Ελατείας. Έργο τών Ηπειρωτών αδελφών Παλασσόπουλων, καταγομένων εκ τού Νυμφαίου, αργυροχόων τεχνιτών, αποτελεί πολιτιστικό θησαυρό τής Ελατείας και ιδιοκτησία τού Αφέντη Αη-Δημήτρη, δωρεά τού Επαμεινώνδα Κοτοπούλη και τής συζύγου του, Μαργαρίτας, το έτος 1880. Στο κάτω μέρος φέρει άτεχνο ακιδογράφημα.. αη- Δημήτρης Ελατίας... Πρόκειται για άριστη εργασία, σε σφυρήλατο, αργυρό- φύλλο έλασμα, με πελεκητά σχέδια, τούς Ευαγγελιστές άνω, τον Άη Γιάννη Πρόδρομο στο πλάι, και τα ονόματα τών αφιερωτών, σε σχήμα παραλληλογράμμου κυτίου. Φυλάσσεται στόν ομώνυμο Ναό.

 

Φ 2

 Φ 3

ΣΗΜ. Το όνομα Παναγιώτης-Τάκης και Παναγιώτα ήταν και είναι, ιδιαίτερα διαδεδομένο και δημοφιλές, στούς Σαρακατσάνους, αλλά και άλλες φερέοικες, ποιμενικές ομάδες, πού συνοίκισαν πολλές κωμοπόλεις, χωριά, με ποιμενικές εγκαταστάσεις και στήν πεδινή ζώνη, τής κοιλάδας τού Κηφισού, αλλά και στα δάση τού Καλλιδρόμου, στα αργά και ληθαργούντα βοσκήσιμα λιβάδια, στήν μακρά διαδρομή, τής Βλαχόστρατας, από τα βουνά τής Πίνδου, στο Νότο. Μάλιστα οι λόγοι τών μετακινήσεων, σύμφωνα και με νεώτερες απόψεις, συνδέονταν και με τις λοιμικές νόσους, πού κατά καιρούς, θέριζαν τα πεδινά πυκνοκατοικημένα κέντρα, δημιουργώντας κενά. Η αχαρτογράφητη, επί τού παρόντος, διασπορά τών βαπτιστικών νεοελληνικών ονομάτων, θεοτοκονύμων, όπως τού Παναγιώτης, καθαρά νεοελληνικού, χριστιανικού ορθοδόξου. Η καταγραφή και οι εξελίξεις τών γενεών, με τήν συμπλοκή και διαφορετικών γλωσσικών ιδιωμάτων, δεν έχει συμπληρωθεί επαρκώς και με ασφάλεια, χωρίς να παραβλέπονται τεκμήρια, μερικά μάλιστα αμάχητα, όπως μολυβδόβουλλα, δημοσιευμένα από ικανούς επιστήμονες, τον Ν. Βέη, τον συμπατριώτη μας Γιαννόπουλο κ.α. φώτο 1, 2, 3, πού αναφέρονται στο όνομα Παναγιώτης, καταγεγραμμένες, σε επώνυμο σφραγίδος τού ΙΒ'-Ι Γ αι, εκ τού νοτίου μεσαιωνικού Αλμυρού τής Θεσσαλίας. ΦΥΛΑΞ ΜΙ (Μιχαήλ)ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ κ.α. Εκ τών μολυβδοβούλλων αυτών, συνάγονται λοιπόν, χρήσιμα συμπεράσματα, για τήν εμφάνιση και τήν χρήση τού ονόματος.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου