Του Νίκου Δ. Παπαδιονυσίου
Ένα από τα έργα του παππού μου Στέλιου Υφαντή είναι και «το Τέμπλεον εις ορχομενόν Βοιωτίας» όπως αναφέρει στο σημείωμά του…
Το φύλαγα τελευταίο για φωτογράφηση καθώς σχετικά κοντά ο Ορχομενός στη μόνιμη διαμονή μου και στη διαδρομή μου επιστροφής από τους γενέθλιους τόπους μου. Αυτό μέχρι που συγχωριανός Μεγαλοκαψιώτης, ο κ. Ιωάννης Τσιρώνης, συνταξιούχος ανώτατος αστυνομικός και Αττικάρχης που υπηρέτησε και στον Ορχομενό ως διοικητής, γνώστης του επομένως, μου είπε υποτιμητικά κάποτε:
- Έχεις γράψει για τα τέμπλα του παππού σου για ένα σωρό εκκλησιές. Για το τέμπλο του της «Παναγίας της Σκριπού» στον Ορχομενό, το καλύτερο, δεν έχεις γράψει τίποτε!...
Ομολογώ ότι αγνοούσα την ονομασία αυτής της εκκλησιάς με το καλύτερο τέμπλο κατά τον συγχωριανό μου, θυμόμουν όμως ότι βάσει του σημειώματός του ο παππούς εργάστηκε για τέμπλο και προσκυνητάρι στον Ορχομενό.
Έπεσα με τα μούτρα στην πραγματικά αξιόλογη αρθρογραφία στο διαδίκτυο. Ενθουσιάστηκα… Ήμουν έτοιμος να πάω. Πριν φύγω, καλοκαίρι ακόμα, σκέφτηκα να πάρω κανένα τηλέφωνο να εξασφαλίσω κλειδοκράτορα. Βρήκα τηλέφωνα της εκκλησιάς, της Ιεράς Μονής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Μονής της «Παναγίας της Σκριπού», θαυματουργού Παναγίας αρχαίας ιστορικής Μονής για θαύμα της οποίας να σώσει την κωμόπολη από τους Γερμανούς γράφτηκαν πολλά..
Από την ονομασία «Σκριπού», τον 9ο αι. ανέγερσης, τις λατινικής γραφής σκαλιστές πινακίδες και την κατοίκηση φύλων με λατινική ντοπιολαλιά στους τόπους μας στη Ρωμαϊκή κατοχή και του πολυεθνικού Βυζαντίου, Βλάχων δηλαδή, αναλογιζόμουν:
Scripta manent, verba volant...
Άλλη μια κλειστή είσοδος σε Καθολικό, αυτή του Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Παναγίας της Σκριπού, στον Ορχομενό Βοιωτίας…
Το τηλέφωνο που έκανα με συνέφερε. Ο επίτροπος και ψάλτης, όπως μου είπε, με τον οποίο συνομίλησα μου λέει:
- Το τέμπλο έχει υποστεί ζημιές από την πυρκαγιά που έκαψε το εσωτερικό του Καθολικού.. Έχει αποσυναρμολογηθεί και αποσταλεί στην Καλαμπάκα σε εργαστήριο ξυλογλυπτικής για να αποκατασταθεί..
Έκτοτε έπαιρνα συχνά, επί τρία χρόνια, χωρίς εξέλιξη. Το τέμπλο παρέμενε στη Καλαμπάκα. Ευχόμουν το εργαστήριο όπου βρισκόταν να είναι της ίδιας τεχνοτροπίας με την καθαρά βυζαντινή-ανατολική όπως του Υφαντή, όχι κάποιας με στοιχεία baroc ή rococo ώστε οι επεμβάσεις δημιουργήσουν ασχήμιες, ανάλογα και με τις ζημιές και πού είχε υποστεί…
Σε τηλεφωνική επικοινωνία μου με την εκκλησιά τον Ιούλιο του 2021 μίλησα με την πρεσβυτέρα του πρόσφατα θανόντος ιερέα του Ι.Ν. παπα Χαράλαμπου Χατζηχαραλάμπους, Κυπρίου, λίαν δημιουργικού ιερέα και γνώστη, που είχε «φύγει» πρόσφατα από κορόναϊό. Με πληροφόρησε ότι το τέμπλο ήλθε από Καλαμπάκα και πρόκειται να εγκατασταθεί.
Έτσι, παρακολουθώντας στο διαδίκτυο νέα για την Παναγία την Σκριπού, πληροφορήθηκα για την επανεγκατάσταση του τέμπλου με αρκετές φωτογραφίες. Επί πλέον και από την ανιψιά του Νίκου Παπαηρακλή, την κυρία Αικατερίνη Ζαρκάδα, θεολόγο, κάτοικο Ορχομενού, που μου έστειλε με επέμβασή του, έλαβα λίαν σημαντικές φωτογραφίες του τέμπλου που μου επέτρεψαν μαζί με τις πρώτες να επιλέξω τις πλέον χαρακτηριστικές καθιστώντας περιττή την δική μου φωτογράφηση, περιορίζοντας επίσκεψή μου στον Ι.Ν. σε απλό εκκλησιασμό.
Στην Καλαμπάκα, όπως φαίνεται, έγινε εξαιρετική δουλειά..
Καθώς στο τέμπλο αυτό ο Υφαντής παρουσιάζει και σημαντικές καινοτομίες στην τεχνοτροπία του, όπως π.χ. περισσότερα και πλέον λεπτομερή σκαλίσματα στην κολώνες, περισσότερα διάτρητα, έλλειψη περιστερών, άλλα που φαίνεται απαιτούσε το εκκλησιαστικό συμβούλιο του πλούσιου καμποχωρίου, την έλλειψη ονομασίας του Ι.Ν του Ορχομενού στο σημείωμά έργων του Υφαντή και της συνήθειάς του να μην υπογράφει έργα του, μαζί οι εργασίες που έγιναν για αποκατάστασή του και με χρώματα, σκέφτηκα να επιβεβαιώσω και από τρίτους, την ταυτότητα του τέμπλου μη βρίσκοντας συμβόλαιο.
Ερώτησα τον κ. Τσιρώνη, πώς έμαθε όταν έμενε στον Ορχομενό ότι το τέμπλο ήταν του Υφαντή. Απάντησε ότι το άκουσε από τότε κληρικούς και γνωστούς του εκεί, μεταξύ τους από τον Κώστα Ποντικόπουλο, δάσκαλο, Καψιώτη. Ότι μπορώ μάλιστα να πληροφορηθώ σίγουρα από τα παιδιά του, Φώτη και Ευάγγελο Ποντικόπουλο, κατοίκους Ορχομενού.
Βρήκα στις αναζητήσεις το τηλέφωνο του Ευάγγελου, ο Φώτης έχει απέλθει, που του τηλεφώνησα. Επιβεβαιώνοντας το γνωστό «πόσο μικρός είναι ο κόσμος μας» μου μίλησε με ενθουσιασμό ότι διέμεναν με τον πατέρα τους στο Κάψη(ι), το χωριό μου, με την Κατοχή και μετά τον Εμφύλιο, γνώστες του παππού Στέλιου Υφαντή, για το έργο του και για την οικογενειακή γνωριμία του με τον θείο μου Βαγγέλη Στυλιανού Υφαντή που υπηρέτησε για καιρό στη Νομαρχία Λιβαδειάς και βρίσκονταν στον Ορχομενό συχνά:
- Ψάχναμε με τον θείο σου Βαγγέλη για αρχεία και ρωτούσαμε για το τέμπλο. Καταλήξαμε, σίγουρα ήταν του πατέρα του Στέλιου Υφαντή.
Πριν μια ώρα μίλησα με τον θείο μου Βαγγέλη στο τηλέφωνο. Ποτέ δεν τον είχα ρωτήσει για το τέμπλο της Παναγίας της Σκριπού στον Ορχομενό ή οποιοδήποτε άλλο. Μεγάλη η έκπληξή του από τους χαιρετισμούς που του έστειλε ο τότε φίλος του κ. Ποντικόπουλος μετά 45- 50 χρόνια. Ταυτόχρονα η δική μου χαρά που με βεβαίωσε και αυτός ότι το τέμπλο είναι του πατέρα του- και παππού μου..
Από το τέμπλο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Παναγίας της Σκριπού Ορχομενού Βοιωτίας του Αγραφιώτη- Μεγαλοκαψιώτη λεπτουργού Στυλιανού Δ. Υφαντή μετά την αποκατάστασή του από πυρκαγιά..
……………………………………….
Οι εξωτερικές φωτογραφίες του Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι πρόσφατες. Ελήφθησαν από την κυρία Εύα Νικολάου Παπαδιονυσίου που επισκέφτηκε οικογενειακά τον Ι.Ν με παρέα φίλων. Τον βρήκαν κλειστό..
Με λύπη μου σημειώνω επίσης ότι παρόλα όσα διάβασα για τον Ι.Ν της Παναγίας της Σκριπού στην αναζήτησή μου για το ιστορικό της ανέγερσής της, τα στολίδια της και το θαύμα της Παναγίας διάσωσης του Ορχομενού από τους ναζί, χωρίς να έχει μείνει και τίποτε σχεδόν αδιάβαστο, μεταξύ των οποίων την εξιστόρησή του από τον αγαπητό φίλο Τάκη Ευθυμίου (http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.com/2012/09/blog-post_8279.html), δεν είδα πουθενά το όνομα του κατασκευαστή ξυλογλύπτη του τέμπλου και του ή των ξυλογλυπτών της Καλαμπάκας που το αποκατέστησαν λίαν αξιόλογα. Αυτό με ανάγκασε να σχολιάσω το γεγονός σε σχετική ανάρτηση της ομάδας F/B του Ορχομενού για τον Ι.Ν και την επανεγκατάστασή του τέμπλου του..
………………………………………
Μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες από την ημερομηνία που έγραψα το παρόν, μπόρεσα να επικοινωνήσω τηλεφωνικά και πάλιν στις 03.10.2021 με τον Ι.Ν της Παναγίας της Σκριπού. Μου απάντησε και πάλι η πρεσβυτέρα του μακαρίτη παπα Χαράλαμπου, καθηγήτρια θεολόγος..
Την παρακάλεσα και μου υποσχέθηκε να ψάξει με την βοήθεια του νέου ιερέα στα αρχεία του εκκλησιαστικού συμβουλίου για τυχόν ύπαρξη συμβολαίου κατασκευής του τέμπλου, ανάλογου με αυτό του Μοσχοχωρίου Λαμίας, καθυστερώντας για μήνα την δημοσίευση του παρόντος..
Στις 02.11.2021 είχα νέα επικοινωνία με την πρεσβυτέρα κυρία Χατζηχαραλάμπους στο τηλέφωνο του Ι.Ν της Παναγίας.
Μου υποσχέθηκε ότι θα ασχοληθεί με τα έγγραφα του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου ή οποιοδήποτε άλλο σχετικό και ζήτησε να επικοινωνήσω μαζί της στις 12.11.2021 για μου γνωρίσει τελικά αν έχει βρει κάτι σχετικό με τον κατασκευαστή του τέμπλου. Παρά τις συχνές κλήσεις μου όμως στα δύο τηλέφωνα του Ι.Ν στις 12 και 13 Νοε. 2021 αυτό κατέστη αδύνατον..
Συμφωνήσαμε πάντως στο ότι ο +παπα Χαράλαμπος, συγγραφέας άρθρου για τον Ι.Ν, ιδιαίτερα ερευνητικός και σχολαστικός, θα είχε ψάξει για ότι έγγραφο της Παναγίας της Σκριπού και αλλού ώστε αν υπήρχε οτιδήποτε για τον κατασκευαστή του τέμπλου και θα το είχε αναφέρει...
Νίκος Δ. Παπαδιονυσίου /12:00/23.09.2021/ 03.10.2021/13.11.2021
Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου