Μεταξοτροφία

ΜΕΤΑΞΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΦΘΙΩΤΙΚΟΥ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΥ

[Τάκης Ευθυμίου]

Τα χωριά του Φθιωτικού Τυμφρηστού μετά την επανάσταση του '21 ονομάζονταν Πολιτοχώρια, λόγω σύνθεσης πληθυσμού για να ξεχωρίζουν από τα Βλαχοχώρια, αλλά και επειδή οι κάτοικοι ξενιτεύονταν στην Πόλη, δηλ. στην Κωνσταντινούπολη. Η σχέση τους αυτή με τη Βασιλεύουσα, είχε σαν αποτέλεσμα να ασχοληθούν με τη μεταξοτροφία που, ως γνωστόν, τη βυζαντινή εποχή γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη. Απ' αυτούς τους ξενιτεμένους έμαθαν και οι ντόπιοι κάτοικοι της περιοχής μας τα μυστικά της μεταξοτροφίας. Μάλιστα, το Μεγάλο Κάψη παλιά ονομαζόταν Μεταξάς, ακριβώς γι’ αυτό το λόγο. 

Τότε, όλοι ειδικεύτηκαν στην καλλιέργεια της μουριάς. Σε όλα τα χωριά και ιδιαίτερα στη γενέτειρα Ζιώψη καλλιεργούνταν δεκάδες μαύρες συκομουριές και μούρα. Τις μουριές τις ονόμαζαν και σκαμνιές. Στη Ζιώψη υπήρχε και ρέμα με την ονομασία Σκαμνόρεμα που κατέληγε στο Εκκλησόρεμα. Κατά μία ανίσχυρη εκδοχή συγχωριανών μας, ίσως η Παναγία του ξωκλησιού πολύ παλιά να αποκαλούνταν, για το λόγο ύπαρξης των μουριών,  Παναγία η Σκαμνιώτισσα.

Τα φύλλα της μουριάς αποτελούσαν άριστη τροφή για το  μεταξοσκώληκα. Όλοι σχεδόν οι προγονοί μας ασχολήθηκαν με την εκτροφή του. Χρησιμοποιούσαν ξερά κλαδιά κουνούκλας, όπου οι μεταξοσκώληκες έπλεκαν το πολύτιμο κουκούλι τους. Μάλιστα οι παλιοί θυμούνται και τους παρακάτω σχετικούς στίχους που έλεγαν τότε:

  -   Μικρέ μεταξοσκώληκα τι θέλεις να σου στείλω;

-   Θέλω της μαύρης της μουριάς να φάω εγώ το φύλλο.

-   Τώρα μεγάλωσες δεν είσαι πια μικρούλης.

-   Τώρα θέλω ησυχία και κλαδί να πλέξω το κουκούλι.

    Η παραδοσιακή οικοτεχνική επεξεργασία του μεταξιού γινόταν ως εξής: Έριχναν τα κουκούλια μέσα στο καζάνι με ζεστό νερό ώστε να ψοφήσει το σκουλήκι για να μην τρυπήσει το κουκούλι και καταστρέψει το μετάξι. Στη συνέχεια τα πουλούσαν στους εμπόρους. Μερικοί τα επεξεργάζονταν μόνοι τους. Τα έπιαναν μ' ένα σκουπάκι, τα καθάριζαν από τους εξωτερικούς ιστούς και τύλιγαν τη μεταξένια κλωστή σε μια χειροκίνητη ρόδα, το μάγγανο, ώστε να σχηματίσει θηλιά. Με το μεταξένιο εκλεκτό νήμα οι οικοτέχνες έφτιαχναν πολυτελή υφάσματα και ενδύματα που τα διοχέτευαν σε εύπορες οικογένειες.

Οι ποσότητες παραγωγής μεταξιού ήταν, βεβαίως, μικρές, αξίζει όμως αυτή η αναφορά γιατί αναδεικνύει τις καινοτόμες δραστηριότητες των προγόνων μας.

Αξιοσημείωτο αναφοράς είναι ότι μετά το 1960 έγινε στον Αη Γιώργη πειραματική καλλιέργεια μεταξοσκώληκα. Το πείραμα πέτυχε απόλυτα. Μάλιστα οι παραγωγοί βραβεύτηκαν για την παραγωγή του καθαρότερου μεταξιού στο νομό.

Εδώ, όμως πλανάται η απορία γιατί εγκαταλείφθηκε αυτή η προσπάθεια που θα μπορούσε να προσλάβει οικοτεχνικό χαρακτήρα προς οικονομικό και αναπτυξιακό όφελος των κατοίκων. Μια δικαιολογία είναι ότι απαιτούσε μεγάλες ποσότητες μουρόφυλλων και άνετους κλειστούς χώρους.

Σήμερα, αρκετές μουριές στολίζουν τις αυλές των σπιτιών σε όλα τα χωριά, θυμίζοντας μας τη …μεταξένια ιστορία τους.

Πλατύφυλλες μουριές κοσμούν & δροσίζουν & σήμερα
τις αυλές των σπιτιών στα χωριά της Δυτικής Φθιώτιδας