Μανδραγόρας
[Ο μύθος και η μαγεία του]
Ο Μανδραγόρας είναι ποώδεις φυτό που το βρίσκουμε στις μεσογειακές χώρες με μεγάλα φύλλα και με ρίζα διχαλωτή που μοιάζει με ανοιχτά πόδια ανθρώπου που στέκεται όρθιος.
Ο θρύλος μιλάει για αυτοτιμωρία κάποιου άντρα που ερωτεύτηκε μια νεράιδα και όταν αυτή έχασε την ζωή της θέλησε να την ακολουθήσει και ζήτησε να τον θάψουν όρθιο δίπλα της και όταν κάποιος πάει να τον ξεριζώσει από δίπλα της αυτός βγάζει μια φωνή-στριγκλιά που σκότωνε ή τρέλαινε όποιον δεν είχε προφυλαγμένα τα αυτιά του εκείνη την ώρα.
Ο Μανδραγόρας είναι γνωστός από την αρχαιότητα. Βρέθηκε στους Αιγυπτιακούς τάφους των Θηβών του 1800 π.χ. Αναφέρεται από τον Θεόφραστο, τον χρησιμοποιούσε ο Ιπποκράτης ως αναισθητικό και ο Διοσκουρίδης κάνει μακρά αναφορά για πολυάριθμες χρήσεις, ακόμα και για προβλήματα που παρουσιάζουν οι ελέφαντες. Στη βίβλο αναφέρονται οι αφροδισιακές ιδιότητές του και κατά τον μεσαίωνα οι μαγικές, το χρησιμοποιούσαν σαν ηρεμιστικό για τους μελλοθάνατους με σταύρωση.
Λόγω της ανθρώπινης φιγούρας της ρίζας (πολλές φορές την επεξεργάζονταν κατάλληλα, της έσφιγγαν ορισμένα σημεία ώστε να τονίσουν την ανθρώπινη μορφή και να πάρει τρομακτική όψη και το ξαναφύτευαν για ορισμένο χρονικό διάστημα) πίστευαν ότι είναι προϊόν μετεμψύχωσης ανθρώπου που έχει αυτοκτονήσει. Όποιος το ξερίζωνε χωρίς τις κατάλληλες προφυλάξεις πέθαινε. Έπρεπε να ξεριζωθεί νύχτα με πανσέληνο να είναι παρών ένας μαύρος σκύλος ή γάιδαρος να έχουν δέσει τη ρίζα του μανδραγόρα στο πόδι του και να το ξεριζώσει. Το φυτό έβγαζε οξεία κραυγή που τρέλαινε όποιον την άκουγε.
Ο Διοσκουρίδης δεν αναφέρει τίποτα σχετικό με ρίζα και μαγείες, το συνιστά ως φάρμακο «κατά των άγρυπνων και περιοδυνόντων. Τα φύλλα του συνιστά για τις φλεγμονές των ματιών και των ελκών και διαφοροποιεί κάθε σκλήρυνση και απόστημα. Η ρίζα του θεραπεύει τις πληγές των ερπετών, και παύει τους πόνους των αρθρώσεων. Όσοι πρόκειται να ακρωτηριασθούν ή να καούν λαμβάνουν μανδραγορίτη οίνο και δεν θα πονούν την ώρα της επέμβασης.
Επίσης ο αρχαίος συγγραφέας Πλίνιος, αναφέρει ότι υπήρχαν δύο είδη μανδραγόρες ο λευκός αρσενικός και ο θηλυκός χρώματος μπλε.
Κατά τους χριστιανικούς αιώνες η ίαση του ασθενούς με τη χρήση μανδραγόρα ήταν αρκετά ισχυρή.
Άλλη άποψη έχει σχέση με τα ερωτικά φίλτρα αφού γίνονται συχνά αναφορές σε μεσαιωνικά χειρόγραφα την πρώτη αναφορά κάνει ο Διοσκουρίδης ότι από τη ρίζα του μανδραγόρα παρασκεύαζαν φίλτρα ερωτικά και γι αυτό η Αφροδίτη λεγόταν και Μανδραγορίτις, γι αυτό οι νέοι στην Αττική είχαν πάνω τους ένα σακουλάκι με κομμάτια ρίζας μανδραγόρα για ερωτικό φυλαχτό. Επίσης, ο κάτοχος του μανδραγόρα εκτός της σεξουαλικής ικανότητας, του παρείχε προστασία από δηλητηριάσεις και κακώσεις, προσέφερε πλούτο υγεία και μακροζωία. Οι αρχαίοι Έλληνες το ονόμαζαν «μήλο του έρωτα», οι Άραβες «μήλο του διαβόλου», φυλές του όρους Λίβανος «αυγά των τζίνι» (ότι πραγματοποιούσαν τα όνειρα του χρήστη), οι Εβραίοι το αποκαλούσαν «τα μήλα της αγάπης» ως γονιμοποιά για τις γυναίκες, αυτή η παράδοση διατηρείται μέχρι σήμερα. Την ερωτική και μαγική ιδιότητα λέγεται την απέκτησε από την μάγισσα Κίρκη ότι από αυτό το υγρό έδωσε στους άνδρες του Οδυσσέα και τους μεταμόρφωσε.
Οι αρχαίοι είχαν μια έκφραση γι’ αυτούς που κοιμόντουσαν βαθιά ή συμπεριφέρονταν σαν κοιμισμένοι αγνοώντας πασίγνωστα πράγματα
«υπό μανδραγόραν καθεύδειν» δηλαδή «κοιμάται κάτω από τον μανδραγόρα»!
Οι παλιότεροι στα χωριά έφτιαχναν από τον Μανδραγόρα αφού τον αποξηραίνανε μια σκόνη που την χρησιμοποιούσαν σαν φάρμακο και την ονόμαζαν «φιστουλόχορτο»
Άλλες παραδόσεις πιστεύουν ότι γιατρεύει τις στείρες γυναίκες!
Ο μανδραγόρας είναι στα προνομιούχα καθώς οι άνθρωποι έχουν ασχοληθεί μαζί του από την αρχαιότητα αποδίδοντας του εκπληκτικές ιδιότητες πραγματικές αλλά και φανταστικές.
Τα σκίτσα του μανδραγόρα όλα έχουν αναπαράσταση ανθρώπου. Στους αρχαίους καιρούς πιστεύονταν ότι ο Μανδραγόρας είχε μαγικές δυνάμεις.
Η διχαλωτή ρίζα του παρομοιάζονταν με ανθρώπινο σώμα και πίστευαν ότι είχε δυνάμεις από τα σκοτεινά πνεύματα της γης. Για να ξεριζώσουν το μανδραγόρα έπρεπε να το κάνουν μόνο μεσάνυχτα και μετά από απαραίτητες προσευχές και τελετουργίες. Κάποιος ζωγράφιζε τρεις κύκλους γύρω από το φυτό με ένα μυτερό κλαδί ιτιάς και μετά έδεναν ένα μαύρο σκύλο στο φυτό με ένα σπάγκο. Ανθρώπινα χέρια δεν έπρεπε να έρθουν σε επαφή με το φυτό. Πιστεύονταν πως όταν ο μανδραγόρας έβγαινε από το έδαφος έβγαζε μια στριγκλιά που σκότωνε ή τρέλαινε όποιον δεν είχε προφυλαγμένα τα αυτιά του εκείνη την ώρα. Όταν το φυτό είχε πια αποκοπεί από την γη μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ευεργετικούς σκοπούς. Ακόμα από την εποχή της βίβλου στην Γένεση υπάρχουν αναφορές για την χρήση του Μανδραγόρα σαν αφροδισιακό και σαν βοτάνι για τεκνοποιία. Η Ραχήλ απελπισμένη που δεν έκανε παιδιά με τον Ιακώβ κατέφυγε στον μανδραγόρα για να γεννήσει τον Ιωσήφ. 
Στο μεσαίωνα το φυτό ονομάζονταν “μήλο του σατανά” και πίστευαν ότι προκαλούσε τρέλα. Πίστευαν ότι κάτω από τα δέντρα που γίνονταν απαγχονισμοί φύτρωνε μανδραγόρας από το σπέρμα των κρεμασμένων. Ο μανδραγόρας ήταν βασικό συστατικό για τα μαντζούνια των μαγισσών της εποχής και το πιο κοινό παράδειγμα της κατάχρησης των φαρμακευτικών ιδιοτήτων των φυτών από αυτούς που είχαν εμμονές με τις μαγικές και οργιαστικές τελετουργίες με τις οποίες μερικά παραισθησιογόνα ναρκωτικά φυτά είχαν στενά συνδεθεί. Ο μανδραγόρας συνδέθηκε στενά με τον μεσαίωνα και πλήθος προλήψεων και αναφορών σχετικά με τις δυνάμεις του φυτού υπάρχει από εκείνα τα σκοτεινά χρόνια.
Σήμερα, η σύγχρονη επιστήμη έχει αποφανθεί ότι οι ρίζες του μανδραγόρα περιέχονται στην κατηγορία των αναλγητικών όπως η μπελαντόνα και τα φύλλα της κόκας.
Δύο από τα ενεργά χημικά συστατικά του μανδραγόρα είναι η ατροπίνη και η σκοπολαμίνη δύο ισχυρά κατευναστικά. Ο μανδραγόρας έχει επίσης μεγάλη περιεκτικότητα σε μανδραγορίνη, ένα ισχυρό υπνωτικό και ναρκωτικό. Είναι έτσι εύκολο να καταλάβουμε γιατί αποδίδονται στο φυτό αφροδισιακές ιδιότητες όπως και επίσης ο κίνδυνος να προκαλέσει τρέλα η και θάνατο. Είναι επίσης εμετικό και καθαρτικό προξενώντας συστολές στο στομάχι. Ίσως και αυτός να είναι ο λόγος που είχε συνδεθεί αρχικά με την τεκνοποιία. Αλλά σε κάθε περίπτωση η απευθείας λήψη της ρίζας δεν συνιστάται. Τα αποτελέσματα από την χρήση του μανδραγόρα είναι εξαιρετικά απρόβλεπτα και πολύ τοξικά.
Πηγές:
1) Νεραϊδόκοσμος.gr
2) Φτιάχνω μόνος μου
3) Θεόφραστος «Περί φυτών ιστορίας»
4) Διοσκουρίδης
Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου