Το τέμπλεο το ξυλογλύπτη Στυλιανού Υφαντή στην εκκλησία της Μεσαίας Κάψης

Η Μεσαία Κάψη της δυτικής Φθιώτιδας και το πολύπαθο τέμπλεο 

της εκκλησιάς της του ξυλογλύπτη Στυλιανού Δημητρίου Υφαντή

Νίκος Δημητρίου Παπαδιονυσίου

Το μικρό πλέον χωριό της Μεσαίας Κάψης με την εγκατάλειψή του από τους κατοίκους του, όπως και όλων σχεδόν των χωριών της ορεινής Φθιώτιδας κι΄ Ευρυτανίας, απέχει 50 km από την Λαμία, 20 από το Καρπενήσι, ευρισκόμενο στην οδό που συνδέει τις δυο πόλεις, στους πρόποδες του Βελουχιού, δίπλα στον Καψιώτη Σπερχειό, τροφοδότη του Σπερχειού…

Λίγα για την ιστορία του χωριού και του τέμπλεου (τέμπλου) της σημερινής εκκλησιάς του των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης:

Μετά την κατάκαυση το 1695 από τον Μανιάτη εξωμότη Λυμπεράκη Γερακάρη του μεγάλου χωριού των Μεταξάδων της δυτικής Φθιώτιδας, ονομαστού για την παραγωγή μεταξιού, επειδή έχασε κοντινή μάχη με τους οπλαρχηγούς της περιοχής ή κατά την παράδοση , οι άρχοντές του αρνήθηκαν να του δώσουν πανέμορφη κοπελιά, το χωριό διασπάστηκε σε τρία μικρότερα: Την Μεγάλη Κάψη, την Μεσαία Κάψη και την Πέρα Κάψη (Τυμφρηστό).

Τα χωριά αυτά, όπως και όλα σχεδόν τα χωριά της ορεινής Φθιώτιδας και της αδελφής Ευρυτανίας, κτίστηκαν στον εντελώς επισφαλή για κατολισθήσεις, ανάλογα με την σύνθεσή του σε πετρώματα, φλύσχη της Πίνδου. Για τον λόγο αυτόν πολλά  χωριά μας έχουν καταστραφεί ή συνεχώς υφίστανται τις συνέπειες μικρές ή μεγάλες.

Με την σταδιακή δημιουργία της Μεσαίας Κάψης, οι φιλόθρησκοι κάτοικοι έκτισαν ναΰδρια και εικονοστάσια, άγνωστο πότε, τον Ι.Ν του Αγίου Δημητρίου…

Περίπου το 1930, ο Αγραφιώτης- Μεγαλοκαψιώτης εκκλησιαστικός ξυλογλύπτης και ιεροψάλτης Στυλιανός Δημητρίου Υφαντής, παππούς μου, πατέρας της μητέρας μου Δέσπως, κατασκεύασε και το τέμπλο της εκκλησιάς.

Η χρονολογία 1930, δική μου θεώρηση, προκύπτει γιατί σύμφωνα με το ιδιόγραφο σημείωμά  του που μας παρέδωσε, το τέμπλο κατασκευάστηκε αμέσως σχεδόν από αυτό της Μεγάλης Κάψης του 1929, 24^ο στη σειρά έργων του.

1937 και αρχίζει η κατολίσθηση του χωριού και της εκκλησιάς του Άη Δημήτρη. Οι χωριανοί, άρχισαν σταδιακά, ανάλογα με τις ζημιές των κατοικιών τους, να εγκαθίστανται σε καλύβια και αγροικίες…

Φωτό απ΄ ότι απέμεινε ενός σπιτιού της παλιάς Μεσαίας Κάψης, 

από τα λίγα ερείπια τα σκεπασμένα από βάτα και άλλα…

Είχαν όμως την πρόνοια να διασώσουν το τέμπλεον της εκκλησιάς τους θεωρώντας το πολύτιμο…

1944 και οι Γερμανοί καίνε τα όποια κατοικημένα σπίτια του χωριού, εκτός από δύο, και τα καλύβια του. Έτσι όλοι οι χωριανοί εγκαταστάθηκαν σε πρόχειρα καλύβια μέχρι την εποχή του Εμφυλίου οπότε εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό τους και να εγκατασταθούν σε κωμοπόλεις, χωριά και πόλεις μακριά από το κύριο θέατρο του αδελφοκτόνου πολέμου…

1949 - 1951, με το τέλος (;) του Εμφυλίου η Βασιλική Πρόνοια έκτισε το νέο, σημερινό χωριό της Μεσαίας Κάψης που ονόμασε Άγιο Κωνσταντίνο προς τιμή του διαδόχου, αργότερα βασιλιά Κωνσταντίνου, ονομασία που δεν επικράτησε, με αποτέλεσμα όχι μετά πολύ να πάρει το παλιό του όνομα: Μεσαία Κάψη…

Ακρογωνιαίος λίθος με σκαλισμένο το ονοματεπώνυμο του συγχωριανού μου Μεγαλοκαψιώτη  και εξαδέλφου, πρώην εργολάβου Λαμίας, Χριστόφορου Φωτίου Παπαγιάννη με την περάτωση οικοδομής στο νέο χωριό: 25 Ιουνίου 1951

Ένα οίκημα ( «μαγαζί», καφενείο, τόπος συγκέντρωσης) απ΄ αυτά που κτίστηκαν από εργολάβους ντόπιους και κοντοχωριανούς, εγκαταλειμμένο από χρόνια…

1951, με την ανέγερση νέας εκκλησίας με την ονομασία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης επανατοποθετήθηκε το διασωθέν τέμπλο του Υφαντή.

Η νέα εκκλησιά, υποθέτω λόγω ανύπαρκτης ή λανθασμένης στατικής μελέτης, δημιούργησε φόβους ότι θα καταρρεύσει με κάποιον σεισμό. Για τον λόγο αυτόν δρομολογήθηκε η ανέγερση νέας, της σημερινής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, με θυρανοίξια το 1967. Στην νέα αυτή εκκλησιά επανατοποθετήθηκε το τέμπλο του Υφαντή που λόγω μικρότερου πλάτους της από τις προηγούμενες, για να χωρέσει απέκοψαν μικρό μέρος του.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο νέο χωριό μοιράστηκαν με κλήρο οι κατοικίες με τα οικόπεδά τους, όλα 220 m²

Τυπική φωτογραφία από  πλατανόδασος  στην ορεινή Φθιώτιδα κι΄  Ευρυτανία 

στις όχθες ποταμιών-ρυακιών. Εδώ του Καψιώτη Σπερχειού στη Μεσαία Κάψη

……………………………

Ευχαριστίες: 1.Ευχαριστώ τον Μεσαιοκαψιώτη παπα- Γιάννη Σουφλερό που μας εμπιστεύτηκε τα κλειδιά της εκκλησιάς για φωτογράφηση…

                 2. Ευχαριστίες στον φίλο Μεσαιοκαψιώτη Νίκο Παπαηρακλή, καθηγητή φιλόλογο, πρώην Επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης και βαθύ γνώστη της ιστορίας του τόπου του για τις πληροφορίες του που χωρίς αυτές πολλά από τα γραφόμενά μου θα ήσαν αδύνατα…

Νίκος Δημητρίου Παπαδιονυσίου

22 Ιουνίου 2019

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου