Οι Παναούλες

ΟΙ ΠΑΝΑΟΥΛΕΣ

Λαογραφήματα του Γιώργου Ζούγρου, δασκάλου

Είχε τσακίσει η μέρα, όταν χτύπησε η καμπάνα, απ’ το παλιό καμπαναριό. Η είδηση που μετέφερε η γλυκιά της γλώσσα στο χωριό, και μαθεύτηκε γρήγορα από στόμα σε στόμα  ήταν πως… «Ήρθε Παναούλα!»

Αυτή η γνώριμη φωνή της, η τόσο οικεία στ’ αυτιά των ανθρώπων, δεμένη με τα καλά και τ’ άσχημα της ζωής τους, ήταν ο τελάλης όλων των γεγονότων, κάτι σαν  εφημερίδα, σαν ραδιόφωνο της εποχής. Κάθονταν σιωπηλή στο θρόνο της και μοιράζονταν χαρές και λύπες με τους πιστούς, ώσπου έγινε ένα μ’ αυτούς. Σε κάποιο χυτήριο του Βόλου κατασκευάστηκε και με κάποιο παλιό φορτηγό έφτασε μέχρι την Ντινόμπαση κι από εκεί την μετέφεραν οι χωριανοί με τα χέρια στο χωριό, πάνω σε χοντρά ξύλα! Το παλιό καμπαναριό, ήταν ένα κομψοτέχνημα αρχιτεκτονικής και μαστορικής δεινότητας, ευλογημένα χέρια, αγνώστων μαστόρων πελέκησαν εκείνες τις πέτρες, που προκαλούσαν το θαυμασμό και το δέος των προσκυνητών. Μια πυραμίδα είχε στη βάση, που ανέβαινε δυο τρία μέτρα κι ύστερα ίσιαζε το κορμί του, προς τον ουρανό. Τρία σιρίτια στρογγυλεμένα χώριζαν τον τοίχο του κι ομόρφυναν το μπόι του. Στην κορφή του δέσποζε ένας επιβλητικός πέτρινος σταυρός, μονοκόμματος με ελαφρά στρογγυλεμένες τις άκρες του.

Δυστυχώς κάποιοι άμυαλοι, κοντόφθαλμοι διοικούντες επίτροποι και όσοι άλλοι είχαν λόγο στο χωριό, γκρέμισαν το καμπαναριό. Έτσι έκαναν αργότερα και οι διάφοροι πρόεδροι του χωριού, που χάλαγαν τις παλιές πέτρινες βρύσες, για να φτιάξουν με τσιμέντο πολλά κανάλια, για να πίνουν τα πρόβατα νερό! Δεν γνώριζαν, πως έτσι γκρέμιζαν την ιστορία των προγόνων τους και την ιστορία του χωριού.  Πώς άπλωσαν χέρι στο παλιό καμπαναριό, πώς το βάσταξε η καρδιά τους, να κάνουν μια τέτοια ιεροσυλία! Παρόντες μάρτυρες σ’ αυτή την ασέβεια, έλεγαν πως έδεσαν με τριχιές τον βαρύ πέτρινο σταυρό, για να τον κατεβάσουν, αλλά τους έπεσε κι έσπασε.

«Αμαρτία, μεγάλη αμαρτία», είπαν οι πιο μυαλωμένοι!

Ποια Παναούλα ήρθε, ρώτησε η γειτόνισσα η Βασίλω.

Η Δαδιώτισσα, της απάντησε η γιαγιά μου και μπήκε γρήγορα στο σπίτι, ν’ ανάψει το καντηλάκι.

Από χωριό σε χωριό έφτασε μέχρι εδώ η Παναγία, απ’ το Δαδί, απ’ την σημερινή Αμφίκλεια. Μέσα στο πορφυρό ύφασμα που την περιέβαλε, έλαμπε με το φωτοστέφανό της και σκορπούσε μια γαλήνη στις ψυχές των προσκυνητών. Οι κοπέλες την στόλιζαν με λουλούδια, βασιλικό και μαντζουράνες. Με τη σειρά οι γυναίκες, έκαναν το σταυρό τους, φιλούσαν με σεβασμό την εικόνα και έριχναν τον οβολό τους, μέσα στο πορφυρό ντύμα.

Το ίδιο γίνονταν, όταν έρχονταν η Παναγία η Δεμερλιώτισσα, η Παναγία της Αντίνιτσας, η Παναγία της Μονής Αγάθωνος και άλλες εικόνες.

Θα έμενε στην εκκλησιά μας μία βραδιά, την επομένη θα γινόταν λειτουργία για την Χάρη της και το απόγευμα συνοδεία πολλών ανθρώπων, θα την πήγαιναν με τα πόδια μέχρι τη μέση του δρόμου, για την Αγραπιδιά. Εκεί περίμεναν οι χωριανοί της Αγραπιδιάς, οι επίτροποι κι ο παπάς, που την παραλάμβαναν να την φιλοξενήσουν με τη σειρά τους για μια βραδιά στην εκκλησιά τους και στο χωριό τους. Την  αποχαιρετούσαν και την ασπάζονταν ακόμα μια φορά, παίρνοντας ένα λουλουδάκι για φυλαχτό.

Μια  φορά κοντά στην Αρνόβρυση, περνούσαν μια εικόνα, για την Αγραπιδιά και ο μπαρμπα-Νάσιος, που έβοσκε τα γίδια του εκεί γύρω, τα μάζεψε, τα αράδιασε κι αυτά πέρασαν όλα κάτω απ’ την εικόνα, χωρίς να προγκάνε! Έπιασε τότε ένα βετούλι και το χάρισε στην Παναγιά κι αργότερα έχτισε ένα εικόνισμα σε κείνο το σημείο.

Οι χωριανοί είχαν υψηλό θρησκευτικό συναίσθημα, η ζωή τους πορεύονταν μαζί του κι αυτό τους έδινε το κουράγιο και την γαλήνη, που χρειάζονταν για ν’ αντιμετωπίσουν όλες τις δυσκολίες.

Γιώργος Ζούγρος, Λαογράφος 

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου