Μάγισσες-Μαγεία

ΜΑΓΙΣΣΕΣ - ΜΑΓΕΙΑ

του Τάκη Ευθυμίου

Η τέχνη της μαγγανείας χάνεται στα βάθη των αιώνων. Στους αρχαίους Έλληνες εμφανίζονται μάγισσες όπως η Κίρκη, η Μήδεια αλλά και αγύρτες που θεράπευαν αρρώστιες με καθαρμούς.

    Στα ελληνιστικά χρόνια οι ανθρώπινες ανησυχίες και η γενικότερη ανασφάλεια είχαν σα συνέπεια να φουντώσει η μαγεία. Την εποχή εκείνη πλήθος μάγων και μαγισσών κατακλύζει τον ελλαδικό χώρο με υποσχέσεις σωτηρίας. Μερικοί ανάμειξαν σκόπιμα τη μαγεία με τη θρησκεία - αστρολογία με αποτέλεσμα ν' αναπτυχθεί η απόκρυφη επιστήμη, η θεουργία. Στο Βυζάντιο οι μάγισσες - μάγοι καταδιώχτηκαν επίσημα, όμως εξακολουθούσαν να δρουν κρυφά με τρόπο που η μαγεία ξέπεσε σε λαϊκή δεισιδαιμονία. Για τις μάγισσες διηγούνται απίστευτα πράγματα και τις αποδίδουν υπερφυσικές ιδιότητες, όπως να μεταμορφώνονται, να εξαφανίζονται, να κομποδένουν φίδια, να απογειώνονται και να σκοτώνουν ανθρώπους με τα μαγικά τους.

    Οι μάγισσες υπήρξαν οι πρώτες αγαπημένες ηρωίδες των θαυμαστών στοιχείων του παραμυθιού. Το επάγγελμα της μάγισσας παραδιδόταν από γενιά σε γενιά και φυλάσσονταν αυστηρά τα μυστικά της μαγγανείας. Στη νεοελληνική εποχή η μάγισσα λέγεται μάισσα, μάντισσα, μαΐστρα ή πετρομάισα γιατί μπορεί να δέσει και να βλάψει ακόμη και πέτρες. 0 τόπος, η ώρα και ο τρόπος ενέργειας καθορίζονται με ακρίβεια. Δυο γυναίκες, για παράδειγμα, ολόγυμνες σε σταυροδρόμι τα μεσάνυχτα σπέρνουν αλάτι με το αλέτρι. Αυτό το κάνουν για να πεθάνει ή να πάθει κακό το πρόσωπο που τους είναι μισητό. Τις μάγισσες τις υποδύονταν πανούργες γυναίκες που εκμεταλλεύονταν την αφέλεια και αμάθεια των λαϊκών στρωμάτων με σκοπό τον πλουτισμό. Ποτέ όμως, δεν απέκτησαν ιδιαίτερη αξία στη ζωή τους. Εξαιτίας του φόβου που ενέπνευσαν οι μάγισσες και τα μαγικά τους, η λαϊκή φαντασία τις μετέπλασε σε δαιμονικά όντα, τις στρίγγλες.

Έτσι και οι πρόγονοι μας από παλιά πίστευαν ότι υπήρχαν άτομα με ιδιαίτερες μυστηριακές ικανότητες τα οποία ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσουν παράξενα σύνεργα και σύμβολα για να κάνουν μάγια. Τα άτομα αυτά ήταν κυρίως γυναίκες που τις ονόμαζαν μάγισσες και την τέχνη τους μαγγανεία. Η αποκρουστική μάγισσα έκανε μάγια κατά προτίμηση στα νιόπαντρα ζευγάρια ή στα όμορφα νεαρά άτομα από κακία, ζήλια ή εκδίκηση, ύστερα από πληρωμένη εντολή οχτρών τους. Για να επιτύχουν τον κακό σκοπό τους, μεταχειρίζονταν μαγικά σύνεργα, όπως κουβάρια, βελόνες, ανθρώπινα μαλλιά, κέρινα ομοιώματα, φάρμακα, βότανα, μαγικά φίλτρα, θυσίες ζώων (χοίρων, σκυλιών, ερπετών) που με το αίμα τους κατασκεύαζαν μαγικά φίλτρα. Προέβαιναν, επίσης, σε επίκληση κακοποιών και κατώτερων όντων του αόρατου κόσμου για να επιτύχουν προσδοκώμενα αγαθά ή για να προφυλάξουν από το κακό. Οι γονείς των νιόπαντρων ζευγαριών ή των νεαρών παιδιών τους εφοδίαζαν μ' ένα σωρό φυλαχτά για να μην τους πιάσουν τα μάγια. Έτσι, στην τσέπη του σακακιού του γαμπρού έβαζαν το κοκκαλάκι της νυχτερίδας ή μια Σύνοψη ή ένα μικρό ψαλίδι ή μια κλειδωνιά με αρσενικό κλειδί ή κρεμούσαν στο ζωνάρι του μαυρομάνικο μαχαίρι. Ακόμα του φορούσαν ανάποδα ή ανάλλαγα τα εσώρουχα. Στη ζώνη της νύφης έβαζαν μια σακοράφα ή ένα ψαλίδι ή το τετραβάγγελο ή το ειδικό αντιμαγικό βοτάνι ή τετράφυλλο τριφύλλι.

Τα μάγια είχαν τη δυνατότητα να λύνουν με επιτυχία ορισμένα άτομα που διέθεταν αντίστοιχες ικανότητες με τους μάγους ή μάγισσες, αλλά είχαν αγαθή προαίρεση, ήταν δηλαδή αγαθοποιά στοιχεία. Τα άτομα αυτά ονομάζονταν και ριχτολόγοι επειδή γνώριζαν από πείρα και παράδοση πολλούς μαγικούς τρόπους για να λύνουν κάθε φορά τα μάγια.

Μια τέτοια γυναίκα στο χωριό μας ήταν η Αγλαϊώ Κυριακάκη. Διέθετε σπάνια διορατικότητα, ήταν πανέξυπνη, καλλιεργημένη και ενεργούσε ως ψυχολόγος και σύμβουλος σε κοινωνικά και οικογενειακά θέματα. Χρησιμοποιούσε τη μέθοδο του Μαντείου των Δελφών, δηλαδή «εκμαίευε» πληροφορίες και έδινε εύστοχες απαντήσεις και λύσεις σε ανθρώπους που υπέφεραν από ποικίλα προβλήματα. Η φήμη της είχε ξαπλωθεί στο πανελλήνιο. Το βέβαιο είναι ότι πάντα προσπαθούσε να κάνει καλό και ότι δεν πλούτισε σε βάρος δυστυχισμένων ανθρώπων που τους βασάνιζαν μεταφυσικές εμμονές και δεισιδαιμονίες.

Με την πρόοδο του πολιτισμού, σταδιακά το έργο των αγαθοποιών μάγων περιήλθε στη δικαιοδοσία των ιερέων. Έτσι, σήμερα, οι συγχωριανοί μας όταν υποψιασθούν διαβολική συνεργία, ως σωστοί χριστιανοί, καταφεύγουν στη βοήθεια της επίσημης εκκλησίας.