Οι Χαλκοθώρακες Αχαιοί

ΟΙ «ΧΑΛΚΟΘΩΡΑΚΕΣ» ΑΧΑΙΟΙ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ

ΚΑΙ Η ΦΘΙΑ ΩΣ ΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣ ΧΑΛΚΟΥ

[του Τάκη Ευθυμίου]

Κατάλογος της «Ιλιάδας» του Ομήρου, γνωστός ως "Νεών Κατάλογος", απαριθμεί τη δύναμη των βασιλιάδων που έλαβαν μέρος στην τρωική εκστρατεία και σχετικά με τον Αχιλλέα επισημαίνει:

  «Και τώρα αυτοί που κατοικούσαν στο Πελασγικό Άργος

  και αυτοί που ζούσαν στην Άλο, στην Αλόπη και στην Τραχίνα

  και όσοι είχαν τη Φθία και την Ελλάδα με τις όμορφες γυναίκες

  και λέγονταν Μυρμιδόνες και Αχαιοί, αυτοί είχαν

  πενήντα καράβια και αρχηγός τους ήταν ο Αχιλλέας».

Από την επισήμανση αυτή, το βασίλειο του Αχιλλέα περιορίζεται μέσα στην κοιλάδα του Σπερχειού, αφού ο Αχιλλέας διαθέτει 50 καράβια και 2.500 άντρες, δηλαδή τη μισή δύναμη απ' ότι διαθέτει ο Αγαμέμνονας και οι Βοιωτοί. Επίσης, τη στιγμή που τα 4 πρώτα  κέντρα έχουν  ταυτοποιηθεί, κατά κάποιον τρόπο, στην Ανατολική Φθιώτιδα πλησίον του Μαλιακού κόλπου με την απόλυτη αλληλουχία που αναφέρονται στον Κατάλογο και τα οποία μάλιστα κέντρα διευκόλυναν τη μεταφορά, διαμέσου των μονοπατιών της Όθρυς, του εμπορίου του χαλκού,  λογικό είναι η Φθία και η Ελλάδα να βρίσκονταν ενδότερα της κοιλάδας του Σπερχειού, για λόγους ασφαλείας, σύμφωνα με τους οικιστικούς μυκηναϊκούς κανόνες.  Η ύπαρξη, επιπλέον, πολυάριθμων οχυρώσεων και κάστρων περιμετρικά της Οίτης και Όθρυς, που σύμφωνα με τα κατάλοιπα φαίνεται να χρησιμοποιήθηκαν όλες τις εποχές, είναι φανερό ότι είχαν σκοπό να διαφυλάξουν κάτι σημαντικό μέσα στην κοιλάδα του Σπερχειού.

Η αναγκαιότητα της συμμετοχής του Αχιλλέα στον Τρωικό πόλεμο έχει άμεση και κυρίαρχη σχέση με την ύπαρξη και εκμετάλλευση του πολυτιμότατου τότε χαλκού, από τα αρχαία μεταλλεία που ήταν διάσπαρτα κατά μήκος της νότιας, κυρίως πλευράς της Όθρυς προς την κοιλάδα του Σπερχειού (Αρχάνι, Στύρφακα, Ναρθάκι, Σπαρτιά, Κάστρο Πελασγίας). Ο Όμηρος συνδέει άμεσα τους Αχαιούς τού Αχιλλέα με το χαλκό αποκαλώντας τους «χαλκοθώρακες». Μάλιστα, στη Ραψωδία Π 595-596 κάνει αναφορά στο Χάλκωνα (ονομασία που παραπέμπει κατευθείαν στο χαλκό) που ζούσε στην Ελλάδα και ήταν ο πλουσιότερος από τους Μυρμιδόνες του Αχιλλέα, που κατοικούσαν μονάχα πλησίον του Σπερχειού. Ο χαλκός ήταν απαραίτητος για τη συνεχή κατασκευή των αναλώσιμων όπλων (κονταριών, βελών κλπ.) σ’ ένα πολυετή πόλεμο, η έκβαση του οποίου εξαρτιόταν άμεσα απ’ αυτόν.

Η Ιταλίδα ερευνήτρια του  Πανεπιστημίου του Μιλάνου Cantarelli Floriana σε εμπεριστατωμένη μελέτη της επιβεβαιώνει αυτή τη παράμετρο, τονίζοντας πως: «…Ο ίδιος ο Αχιλλέας μάς κάνει να καταλάβουμε πως είχε μεγάλες οικονομικές πηγές, βεβαιώνει στην πραγματικότητα πως δεν είχε ανά­γκη να κάνει πόλεμο, αφού δεν τον είχαν ποτέ προσβάλλει οι Τρώες, δεν του καταστρέψανε ποτέ τη συγκομιδή από της Φθίας τους ωραίους κάμπους, αφού ήταν καλά καλυμμένη από βουνά και θάλασσα, διπλή αναφορά αυτή που δεν συμπίπτει με την περιοχή των Φαρσάλων και του Απίδανου που ένα μέρος των μελετητών θεω­ρούν ή συνεχίζουν να θεωρούν πως ανταποκρίνεται με την αρχαία Φθία. μα κυρίως με την ορεινή αλυσίδα της Όθρυος_ που κυριαρχεί του Μαλιακού κόλπου.

Αυτό το μέταλλο έγινε ακόμη πιο απαραίτητο στην υστεροελλαδική εποχή, εξαιτίας της αυξημένης έλλειψης χαλκού στις ελληνικές περιο­χές (όπως σε αυτές της 'Οθρυος), αφού υπήρχε σε πιο επιφανειακές ποσότητες. Αυτό εξηγεί πολύ καλά, γιατί οι Μυκηναίοι, καλύτερα οργανωμέ­νοι στρατιωτικά σε σχέση με τους πληθυσμούς της Θεσσαλίας, είχανε ανάγκη της συμμαχίας του Αχιλλέα (δηλαδή με τους πρίγκιπες της Φθιώτιδας).

Όπως είμαστε σε θέση να επιβεβαιώσουμε τώρα ο Αχιλλέας ήταν ένας απαραίτητος σύμμαχος επειδή η πατρίδα του η Φθιώτιδα ήταν τροφοδότης χαλκού».