Νεροπρίονα

ΝΕΡΟΠΡΙΟΝΑ

του Τάκη Ευθυμίου

 Παλιό νεροπρίονο στη Δυτική Φθιώτιδα

Στα χωριά του Φθιωτικού Τυμφρηστού παλιά λειτουργούσαν νεροπρίονα που εξυπηρετούσαν τις υλοτομικές ανάγκες των κατοίκων.

Το νεροπρίονο ήταν υδροκίνητη μηχανή που χρησίμευε για την παραγωγή της εγχώριας πριονιστής οικοδομικής ξυλείας, από κορμούς μεγάλων δέντρων, κυρίως, ελάτων. Το νεροπρίονο το συναρμολογούσαν στο ύπαιθρο, κοντά στο σημείο όπου υλοτομούσαν κάθε φορά, μεταφέροντας τα εξαρτήματά του φτερωτή, πριόνι, στρόφαλο, βαγένια κλπ., κατασκευάζοντας κάθε φορά νέα ντάνα. Οι μηχανισμοί του ήταν δύο. Ο κινητός του πριονιού και ο προωθητικός του κορμού που θα σχιζόταν.

Νεροπρίονα υπήρχαν 2 στον Τυμφρηστό και 2 στην Πιτσιωτά. Επίσης, στα χωριά της Σπερχειάδας λειτουργούσαν κι εκεί νεροπρίονα, απ' όπου και η  παραπάνω φωτογραφία.

Στον Τυμφρηστό στη θέση Παλιοπρίονο υπήρχε και λειτουργούσε νεροπρίονο. Επειδή τότε η μεταφορά της ακατέργαστης ξυλείας από την ενδοχώρα προς τα Αστικά Κέντρα και τη θάλασσα, ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί χωρίς τη σύγχρονη τεχνολογία, προέκυψε η ανάγκη της μερικής, επί τόπου, επεξεργασίας της. Γι’ αυτό το λόγο οι υλοτόμοι ξεκίναγαν τις εργασίες το φθινόπωρο και τελείωναν την άνοιξη, επειδή απαιτούνταν ικανές ποσότητες ύδατος στη λειτουργία των νεροπρίονων, για την κάθετη κατεργασία της στρογγυλής ξυλείας, μεγάλης διαμέτρου αλλά και για τη μεταφορά της με την ορμητική ροή του Σπερχειού. Στον Τυμφρηστό σώζονται ακόμη και σήμερα τα εξής συνώνυμα τοπωνύμια: «Καρφή Πριόνι» και «Πριόνι Χονδρογιάννη», παραπέμποντας στους ιδιοκτήτες τους. Πρώτοι οι δασοκτήμονες - ξυλέμποροι Αφοί Χονδρογιάννη στον Τυμφρηστό χρησιμοποίησαν τους ονομαστότερους μαστόρους κατασκευής νεροπρίονων, για να εγκαταστήσουν το δικό τους. Την τέχνη αυτή μαθήτευσαν στη συνέχεια άριστα οι Αφοί Κωνσταντίνος και Νικόλαος Πανέτσος, δημιουργώντας τη δικιά τους «χρυσή εποχή».

Την ξυλεία δια μέσου του Σπερχειού μετέφεραν οι Αφοί Χονδρογιάννη, μέχρι τις παραμονές του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, με την καθοδήγηση του ειδικευμένου γι’ αυτή την τεχνική, Αθανάσιου Ευθυμίου (Θυμιονάσιου).  Η ξυλεία που προοριζόταν για τις ανάγκες της πόλης τής Λαμίας και γενικότερα της περιοχής της, έφθανε από τον Τυμφρηστό με τη ροή των νερών του Σπερχειού στην τοποθεσία «ΣΑΝΙΔΑ» κοντά στο Φραντζή, όπου και παραλαμβάνονταν.

 Μεταφορά ακατέργαστης ξυλείας στον Τυμφρηστό στη δεκαετία του '60
 από τους αδερφούς Κωνσταντίνου, οι οποίοι χρησιμοποίησαν πρώτοι
τη μηχανικίνητη πριονοκορδέλα στη Ράχη Τυμφρηστού