Παζάρι Σπερχειάδας

ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ ΤΗΣ ΣΠΕΡΧΕΙΑΔΑΣ

Του Βασίλη Κενέλλου από το βιβλίο του:

«Ο Γουλινάς & τα χωριά του»

Παζάρι στις πόλεις και τα χωριά της Ρούμελης είναι η ετήσια εμπορική αγορά που γίνεται σε ορισμένο τόπο και χρόνο και γεννήθηκε από την ανάγκη συγκέντρωσης κοι­νού και αγαθών σε συγκεκριμένο και ευρύτερο και γνωστό χώρο. Η λέξη παζάρι προέρ­χεται από το τουρκικό Pazar και σημαίνει τόπος δημόσιας αγοράς αλλά και διαπραγμά­τευση σχετικά με την τιμή του εμπορεύματος ή τους όρους συμφωνίας¹ κ.λ.π.

Για τη Σπερχειάδα και τα χωριά της το παζάρι ήταν - και παραμένει ακόμα - μια από τις σπουδαιότερες δραστηριότητες της κοινωνικής και οικονομικής ζωής ολόκληρης της περιοχής. Έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, μας πληροφορεί η Κωνστάντια Καλέντζου στο βιβλίο της «Μεσοποταμία-Χαλίλη Φθιώτιδας». Εκείνα τα δύσκολα χρόνια το παζάρι γινόταν στην τοποθεσία «Αλλαγή» ή «Αλλαή» που σήμερα ονομάζεται «Διπόταμο» και που βρίσκεται στη συμβολή δυο μικρών ποταμών, του Γαρδικώτη και του Σμοκοβίτη, που μαζί με άλλα μικρότερα ρέματα σχηματίζουν τον Ίναχο (Βίστριζα). «... Εκεί υπάρχει ένα πλάτωμα» γράφει η Κωνστάντια Καλέντζου², «ένα επίπεδο μέρος, επιφάνειας αρκετών στρεμμάτων, όπου τώρα έχουν τα ξεχειμαδιά τους, τα χειμερινά δηλαδή μαντριά τους, οι κτηνοτρόφοι της Κοινότητας Μαρμάρων. Σ’ αυτό το μέρος γινόταν το παζάρι, η Αλλαή.

Οι ορεινοί έφερναν τα προϊόντα τους και οι καμπίσιοι επίσης τα δικά τους και τα αντάλλασαν. Αυτό γινόταν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Φυσικά, μαζί με την ανταλλαγή των προϊόντων, στο μέρος εκείνο γινόταν και άλλων ειδών συναλλαγές και συνα­ντήσεις. Γίνονταν συνοικέσια, νυφοπάζαρα. Άλλαζαν σκέψεις και μηνύματα πολιτικής φύσεως. Μετέφεραν τα μυστικά τους οι σκλάβοι Έλληνες και δυνάμωναν ψυχικά ακου­μπώντας ο ένας στη βασανισμένη πλάτη του άλλου...»

Μετά την Απελευθέρωση η Σπερχειάδα (Αγά τότε) εξελίχθηκε σταδιακά σε διοικη­τικό και εμπορικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, το παζάρι μεταφέρθηκε εκεί και άρ­χισε να καθιερώνεται ως αξιόλογος θεσμός στην τοπική οικονομία. Γινόταν κάθε Αύ­γουστο και περιλάμβανε εμποροπανήγυρη και ζωοπανήγυρη.

Την πρώτη γραπτή μαρτυρία τη βρήκαμε στην εφημερίδα της Λαμίας «Φωνή του Λαού» του Αυγούστου του 1867: «... Πανήγυρις τελείται εις την πρωτεύουσα του Δή­μου Σπερχειάδος το χωρίον Αγά την 20ή τρέχοντος. Διαρκεί από 3-5 ημέρες. Μεταφέ­ρονται προς πώληση παντός είδους: ζώα, τυρός, βούτυρο, υφάσματα βαμβακερά και μάλλινα, δέρματα κατεργασμένα».

Στις αρχές του 20ού αιώνα το παζάρι της Σπερχειάδας ήταν από τα πιο γνωστά της Ρούμελης, μας πληροφορεί ο λαογράφος Δημήτρης Λουκόπουλος³ στα «Γεωργικά της Ρούμελης», σελ. 5. Καθιερώθηκε επίσημα το 1925 με το β.δ. της 17-8 (ΦΕΚ 253/Α' της 15-9-1925).·

Το 1926 η ημερομηνία τέλεσης του μεταφέρθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου και το 1929 στις 20 Οκτωβρίου. Η ημερομηνία αυτή οριστικοποιήθηκε με το β.δ 218 του 1969 (ΦΕΚ 59/Α' της 7-4-1969) και παραμένει η ίδια μέχρι σήμερα. Το παζάρι μέχρι το 1925 γινό­ταν στην τοποθεσία «Παλιοπάζαρο» και από τότε η εμποροπανήγυρη μεταφέρθηκε στην κεντρική λεωφόρο της κωμόπολης, όπου παραμένει μέχρι και σήμερα⁴.

Η ζωοπανήγυρη συνέχισε να πραγματοποιείται μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 70, κάθε 20 Αυγούστου, στην περιοχή μεταξύ των Σφαγείων και της Αγίας Παρασκευ­ής. Μικρό ζωοπάζαρο γινόταν στην ίδια περιοχή και στις 20 Οκτωβρίου.

Για τους κατοίκους των ορεινών, κυρίως, χωριών μας το παζάρι του παλιού καιρού ήταν η ευκαιρία να πουλήσουν τα προϊόντα τους (κάστανα, καρύδια, κτηνοτροφικά εί­δη κ.λ.π.) και να κάνουν τις απαραίτητες προμήθειες για τον επερχόμενο χειμώνα, κυ­ρίως σε βιοτεχνικά είδη. Ήταν όμως και μια ευκαιρία, για μικρούς και μεγάλους, για ψυ­χαγωγία και διασκέδαση, με τα διάφορα θεάματα, τη λαϊκή μουσική, το καλό κρασί και το νόστιμο μεζέ των ταβερνείων.

Το παζάρι της Σπερχειάδας συνεχίζει τη φήμη του πανελλαδικά, αφού και στις μέ­ρες μας έμποροι από πολλές γωνιές της πατρίδας μας καταφθάνουν και πουλούν τα εμπορεύματα τους. Μόνο που τα πράγματα έχουν αλλάξει πλέον ριζικά.

Οι κάτοικοι των χωριών μας έχουν λιγοστέψει δραματικά, οι προσβάσεις στην αγο­ρά είναι τώρα άμεσες και εύκολες, οι ανάγκες και οι συνθήκες προμήθειας καταναλωτι­κών αγαθών πολύ διαφορετικές. Θα έλεγε κανείς ότι το παζάρι ζει περισσότερο ως έθι­μο παρά ως εμπορική δραστηριότητα.

Μονοήμερη εμποροπανήγυρη, αλλά και ζωοπανήγυρη, γίνεται στη Σπερχειάδα και κάθε Μεγάλη Παρασκευή.

Είναι το «πασχαλιάτικο» παζάρι, αφού οι κάτοικοι της κωμόπολης και της ευρύτε­ρης περιοχής κάνουν τα απαραίτητα ψώνια και προμηθεύονται τον οβελία της Λα­μπρής.

1. Τεγόπουλου-Φυτράκη «Ελληνικό Λεξικό», Ε' έκδοση, 1992.

2. Κωνστάντιας Καλέντζου-Τερλιάμη: Μεσοποταμία (Χαλίλη) Φθιώτιδας, Λαμία 1995, σελ. 193

      3.  Δημήτρη Λουκόπουλου: «Γεωργικά της Ρούμελης», Αθήνα 1983, σελ. 5.

      4.  Παναγιώτη Τσιώνη: «Ο Νομός Φθιώτιδας», Αθήνα 1983, σελ. 397.