Ιερά Μονή Αγάθωνος

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΑΘΩΝΟΣ

[Ένας τόπος γεμάτος ιστορία-φύση-θρησκεία]

Φωτο: Ηλίας Τσέλος

Μέσα  σε  ένα  μαγευτικό  περιβάλλον,  στο  δρόμο  προς  το Λυχνό και αρκετά κοντά στην Υπάτη, συναντάμε την Ιερά Μονή Αγάθωνος, σε υψόμετρο 553 μέτρα, στην πλαγιά του όρους «Οίτη». Κτισμένη τον 14ο-15ο αιώνα αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βυζαντινής τεχνοτροπίας.  Η προφορική παράδοση αναφέρει πως το παλιό Μοναστήρι, που ασκήτευε ο Όσιος Αγάθωνας και βρισκόταν στα όρια των γειτονικών χωριών Λυχνού και Καστανιάς, έπαθε καθίζηση και η εικόνα της Παναγίας εξαφανίστηκε, για να βρεθεί σε φωτόλουστη σπηλιά και εκεί, κοντά στη σημερινή του θέση, να κτίσει ο Όσιος το μοναστήρι τον 14ο με 15ο αιώνα. Ακόμη και σήμερα οι κάτοικοι των γύρω χωριών και κυρίως αυτοί του κοντινού Λυχνού μιλούν για την ύπαρξη «στα παλιά χρόνια» μοναστηριού στο νοτιοδυτικό μέρος του χωριού σε κοντινή θέση που καλείται «Παλιομονάστηρο». Στο μοναστήρι αυτό, πάντοτε σύμφωνα με την παράδοση, ασκήτευε ο μοναχός Αγάθωνας, άγνωστο πότε. Η Μονή μετά το θάνατο του Οσίου Αγάθωνα ονομάστηκε από τους μοναχούς, μονή του Αγάθωνα. Ακολουθώντας τις καταστροφές από τους κατά καιρούς επιδρομείς στον Δήμο Υπάτης, η Ιερά Μονή Αγάθωνος υπέστη και αυτή καταστροφές, με κυριότερη το 1822 από τον Δράμαλη, που πυρπόλησε το καθολικό.

Πρώτος ιστορικός ερευνητής της Ιεράς Μονής Αγάθωνος ήταν ο Γ. Λαμπάκης, ο οποίος τοποθετεί το καθολικό στον 15ο ή 16ο αιώνα. Ξεχωρίζει το μεγαλόπρεπο καθολικό αθωνικού τύπου (σταυροειδής τρούλος, σύνθετος τετρακιόνιος με ενσωματωμένα τέσσερα παρεκκλήσια), ιστορημένο από τα μέσα του 16ου ή το τέλος του 17ου αιώνα. Σήμερα διασώζονται ελάχιστες τοιχογραφίες λόγω της φθοράς του χρόνου και της καταστροφικής μανίας του Δράμαλη που πυρπόλησε το καθολικό το 1822. Η εφέστιος εικόνα της Παναγίας του Αγάθωνα (του τύπου της Οδηγήτριας καλυμμένη με καλλιτεχνικό ασημένιο επικάλυμμα) λένε ότι είναι θαυματουργή.

Στο Καθολικό, στα παρεκκλήσια και σε άλλα σημεία της Μονής υπάρχουν πολλές επιγραφές που αναφέρονται στις ανακαινίσεις του χώρου ή στην ανοικοδόμηση των κτισμάτων, όπως αυτή του κωδωνοστασίου: «ΤΟ ΚΩΔΩΝΟΣΤΑΣΙΟΝ ΤΟΥΤΟ ΕΚΤΙΣΘΗ ΔΙ΄ ΕΞΟΔΩΝ ΤΩΝ κ. ΚΩΝ. ΚΟΥΤΙΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΑΥΤΟΥ Γ. ΑΝΑ. ΑΘ. ΙΩ. ΣΠ. ΑΙΚ. ΚΟΥΤΡΕΗ ΕΠΙ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΑΛΗΠΙΟΥ Χ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΑΚΑΚΙΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΩ. Χ ΕΝ ΕΤΕΙ 1859 Μαρτίου 3».Διασώζονται στη Μονή πολλά πολύτιμα κειμήλια και τίμια λείψανα. Τα ιερά κειμήλια που υπάρχουν σήμερα στο Μουσείο της Μονής είναι πολλά και ενδιαφέροντα. Δεκάδες σταυροί, ιερά σκεύη, αρτοφόρια, άγια λείψανα, ιερές εικόνες, άμφια, κώδικες, βιβλία, συλλέχθηκαν από τους ναούς και τις διαλυμένες μονές της περιοχής από τον Ηγούμενο Γερμανό Δημάκο και μ’ αυτό το τρόπο διεσώθησαν από τους αρχαιοκάπηλους.Το πιο παλαιό βιβλίο της βιβλιοθήκης είναι ένα σύγγραμμα του Ιουστίνου, Φιλοσόφου και Μάρτυρα, του 1551. Είναι δωρεά του Επισκόπου Ζητουνίου, Φιλόθεου προς τη Μονή. Σε πολλά λειτουργικά βιβλία της Μονής υπάρχουν ενδιαφέρουσες ενθυμήσεις Ηγουμένων και Μοναχών, οι οποίες έχουν μεγάλη ιστορική αξία για τη ζωή της Μονής και των γύρω χωριών.

Η προσφορά της Μονής στους χρόνους της επανάστασης του 1821 είναι πολύ μεγάλη. Για την επιτυχία του αγώνα διέθεσε και τους ιδίους τους μοναχούς της, οι οποίοι συστρατεύθηκαν με τους αγωνιστές του Πατρατζικιώτη οπλαρχηγού, Μήτσου Κοντογιάννη. Στη Μονή γίνονταν τακτικές συγκεντρώσεις αγωνιστών της Επανάστασης.

Επί δεκαετίες ηγούμενος της Μονής διατέλεσε ο αρχιμανδρίτης Γερμανός Δη­μά­κος, ο θρυλικός αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ο "παπα-Ανυπόμονος", ο στενός συνεργάτης του Αρη Βελουχιώτη. Ο αείμνηστος Καθηγούμενος Γερμανός (κατά κόσμον Γεώργιος) Δημάκος γεννήθηκε το 1912 στο χωριό Αγρίδιο Βυτίνας Γορτυνίας και χειροτονήθηκε διάκονος το 1934. Ηταν ο στρατιωτικός ιερέας του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛ.Α.Σ., θέση από την οποία έδινε κουράγιο στους συντρόφους του και πολεμούσε τους Γερμανούς. 

Ανήσυχο πνεύμα, στην κρίσιμη εποχή ανέβηκε στο βουνό, δίπλα στον Αρη Βελουχιώτη. Τότε μέσα στις εκκλησίες ο παπα-Ανυπόμονος όρκιζε τους αντάρτες στο Ευαγγέλιο.

Μετά την απελευθέρωση της χώρας, ο Γερμανός Δημάκος εγκαταστάθηκε στη Μονή Αγάθωνος. Το έργο του εκεί ήταν μεγάλο. Εκατοντάδες πιστοί από όλη τη χώρα έσπευδαν στη μονή για να μιλήσουν μαζί του. Αλλοι για να ανακουφισθούν από τις ανθρώπινες αδυναμίες τους και άλλοι για να συνομιλήσουν με τον "παπα-Ανυπόμονο" της Αντίστασης. 

Το 2000 η Εκκλησία της Ελλάδος τον βράβευσε, με πρόταση του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, για την αντιστασιακή δράση του. Πλήρης ημερών κοιμήθηκε την Τετάρτη 9  Ιουνίου 2004. 

Σήμερα στο χώρο της Ιεράς Μονής αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο, ο επισκέπτης έχει την χαρά, όχι μόνο να απολαύσει τη φύση αλλά και να βιώσει έντονα το θρησκευτικό συναίσθημα και να νιώσει την προσπάθεια που έγινε στο πέρασμα του χρόνου για την προστασία και τη διαφύλαξη της Εθνικής Συνείδησης.

Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να θαυμάσει επίσης τον μοναδικό βιότοπο με τα παγώνια, τους φασιανούς, τις πέρδικες, τις πάπιες και διάφορα αλλά είδη πτηνών. Επίσης έχει τη χαρά να δει ελάφια, φασιανούς, αγριοπρόβατα και πέρδικες σε έναν ειδικό χώρο 1.200 περίπου στρεμμάτων, που αποτελεί και  το Εκτροφείο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος.

Έχει επίσης τη δυνατότητα να επισκεφτεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στις αίθουσες του οποίου εκτίθενται τα κυριότερα είδη της πανίδας και της χλωρίδας του Εθνικού Δρυμού της Οίτης.

Κατά καιρούς στη Μονή λειτούργησαν διάφορες σχολές, ιερατική, γεωργική και δασική. Σήμερα λειτουργεί εκτροφείο θηραμάτων και μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Οίτης (1953). Γιορτάζει την 6η και την 15η Αυγούστου.  

ΠΗΓΗ: gov.exnet.g