Υπαίθριοι φωτογράφοι

ΟΙ ΥΠΑΙΘΡΙΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ

[Του Άλκη Ξανθάκη]

Οι υπαίθριοι φωτογράφοι  προτιμούσαν να δουλεύουν εμπειρικά, αχρηστεύοντας τα κλείστρα. Αντί γι' αυτά χρησιμοποιούσαν ένα μπρούτζινο καπάκι μπροστά από τον φακό που έβγαζαν τελετουργικά και το κρατούσαν ψηλά σ' όλη τη διάρκεια της λήψης της φωτογραφίας. Κατόπιν το τοποθετούσαν ξανά μπροστά στο φακό. Από τους φωτογράφους αυτούς προήλθε και η έκφραση «κοίταξε εδώ που θα βγει... το πουλάκι», όταν ήθελαν να κρατήσουν ακίνητα τα μικρά παιδιά, που έπρεπε ταυτόχρονα να κοιτάζουν το φακό της μηχανής. Τη μέθοδο αυτή ακολουθούσαν και άλλοι επαγγελματίες φωτογράφοι στα στούντιό τους κι έτσι καθιερώθηκε να λέγεται μέχρι σήμερα.Αν και η λήψη γινόταν στο ύπαιθρο, η έκθεση του... «αρνητικού» απαιτούσε «πόζα», δηλ. χρονική διάρκεια δύο-τριών δευτερολέπτων γιατί τα φωτογραφικά χαρτιά που χρησιμοποιούσαν ήταν λιγότερο ευαίσθητα στο φως από τις αρνητικές πλάκες. Το καλοκαίρι τοποθετούσαν τα μπουκάλια με την εμφάνιση και τη στερέωση, σ' ένα κουβά νερό, που τον είχαν στη σκιά, για να διατηρούνται τα χημικά σε κάποια σταθερή θερμοκρασία.Οι υπαίθριοι φωτογράφοι εμφανίζονται στην Ευρώπη και στην Αμερική γύρω στα 1890. Στην Αμερική τους ονόμαζαν «minute photographers», ενώ στην Αγγλία τους αποκαλούσαν «While-you-wait photographers». Αρχικά δούλευαν με τη μέθοδο της φεροτυπίας αλλά μετά το 1900 άρχισαν να δουλεύουν και με τη μέθοδο του αρνητικού θετικού χαρτιού, που αναφέρθηκε παραπάνω.Το 1920 υπήρχαν πάνω από 250 υπαίθριοι φωτογράφοι στην Αθήνα και στον Πειραιά.Την εποχή εκείνη το επάγγελμα ήταν κερδοφόρο, γιατί ο περισσότερος κόσμος και ιδιαίτερα οι πρόσφυγες, προτιμούσαν αυτή τη λύση που ήταν γρήγορη και φτηνή, για να βγάλουν τις φωτογραφίες που χρησιμοποιούσαν σε πιστοποιητικά και ταυτότητες. Είχαν και δικό τους σωματείο με την επωνυμία «Φαέθων».Τους συναντούσε κανείς στις κεντρικές πλατείες των πόλεων και κοντά σε αξιοθέατα και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος μέρη, όπως π.χ. στην Ακρόπολη, μπροστά από τη Βουλή (στο μνημείο Άγνωστου Στρατιώτη) και αλλού.Οι ειδικές προδιαγραφές που απαιτούνται για τις φωτογραφίες ταυτοτήτων και τα αυτόματα μηχανήματα οδήγησαν σιγά-σιγά στην εξαφάνιση του φωτογραφικού αυτού κλάδου.

Ο Άλκης Ξανθάκης είναι φωτογράφος, ιστορικός, καθηγητής φωτογραφίας στη σχολή του ΑΚΤΟ και συλλέκτης παλιών φωτογραφικών μηχανών.

Το βιβλίο του «Ιστορία της Ελληνικής φωτογραφίας» έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου