Το μετάξι της Ναυπακτίας

Το Μετάξι της Ναυπακτίας

Του Ηλία Στ. Δημητρόπουλου

Έχω την εντύπωση ότι λίγοι γνωρίζουν ότι για αιώνες στη Ναυπακτία και ειδικότερα στα Κράβαρα άκμαζε η καλλιέργεια της μεταξουργίας (σηροτροφία), γεγονός που μεταξύ άλλων μπορούμε να πούμε ότι δικαιώνει και τις θέσεις που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί, δηλαδή, ότι τα Κράβαρα ήταν σε καλλίτερη οικονομική κατάσταση σε σχέση με το λεγόμενο Βενέτικο (νότια Ναυπακτία).

Το θέμα της παραγωγής μεταξιού στη Ναυπακτία ανέδειξε ο γνωστός ιστοριοδίφης Επίτιμος Πρόεδρος της Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών (Ε.ΝΑ.Μ.) Χαράλαμπος Χαραλαμπόπουλος με την εμπεριστατωμένη εισήγησή του στο Β΄ ΔΙΕΘΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ (Αγρίνιο 29-30-31 Μαρτίου 2003).

Η εκτεταμένη καλλιέργεια μεταξουργίας στη Ναυπακτία εντοπίζεται τουλάχιστον από τον 13^ο αιώνα μ. Χ. Συγκεκριμένα σε επιστολές του ονομαστού Μητροπολίτη Ναυπάκτου ‘’Απόκαυκου’’ που χρονολογούνται το 1217/18 και 1220 προς τον επίσκοπο Βονδίτζης Νικόλαον και προς τον λογιώτατον Νικόλαον Χωνιάτη αντίστοιχα, διεκτραγωδεί την τρομερή καταστροφή που επέφεραν βάνδαλοι πειρατές στη Ναύπακτο και στην μεταξο-καλλιέργεια. Ακόμη, στη δεύτερη επιστολή του, παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για το πώς ο μεταξοσκώληκας πλέκει το νήμα μέσα στο κουκούλι και με πιο τρόπο το νήμα μεταβάλλεται σε πολύτιμο ύφασμα.

Σίγουρα και επί Ενετοκρατίας (1407-1499 μ.Χ.) και (1687-1701) συνεχιζόταν η μεταξουργία στη Ναυπακτία. Χαρακτηριστικό ντοκουμέντο είναι το γεγονός ότι σε Οθωμανικό κατάστιχο του 16^ου αιώνα, εμφανίζονται 25 Κραβαριτοροχώρια στα οποία επιβάλλεται ο φόρος της δεκάτης στα αγροτικά προϊόντα, περιλαμβάνεται και φόρος (δεκάτη) στα κουκούλια στα χωριά Πέρκος και Χρύσοβο που γεωγραφικά βρίσκονται διαμετρικά αντίθετα στην ορεινή Ναυπακτία. Επίσης είναι γνωστό ότι στην Περίστα στην οποία υπήρχε και Εβραϊκή κοινότητα,  μέχρι λίγο τις παραμονές της Επανάσταση του 1821, το μεγαλύτερο εισόδημα προερχόταν από τα κουκούλια (μετάξι). Ονομαστό κέντρο διακίνησης της μεταξιού ήταν ο Πλάτανος, που το 1888 απέσπασε το Β΄ βραβείο σε πανελλήνια έκθεση στο Ζάππειο.

Επιλεκτικά παρατίθεται κατάλογος παραγωγών μεταξιού με το ανάλογο εισόδημα που είχαν οι κάτοικοι της Αναβρυτής και του Σέλου, όπως φαίνεται από δημόσιο έγγραφο του 1829, στην προσπάθεια του νεογέννητου Ελληνικού Κράτους να εισπράξει τους αναλογούντες φόρους:

Κάτοικοι Βετοψίστας                         Μετάξι                     αξία σε γρόσια

                                                           οκάδες/δράμια                             

1. Αναστάσης Σταυρόπουλος                     6.300                                       270

2. Νικολός Λαούρδας                                   >>                                            270

3. Γιώργος Θεδορακόπουλος                       3.300                                       150

4. Θωμάς Σιδερόπλος                                   2.200                                       100

5. Νικολός Κατζνόπλος                               1.200                                         60

6. Κωνσταντής Λημπερόπλος                     2.220                                       100

7. Γιάννος Κολωπάνης                                 5.100                                       210

8. Παπα Χρηστόδουλος                                4                                              160

9. Μήτρος Θεοδόσπλος                             1.100                                         50

10. Γιώργος Κατζάνης                                 4                                              160

11. Αποστόλης Ζωγραφόπλος                    3.100                                       134

12. Μήτρος Γραμμάτη                                  >>                                           134

13. Σωτήρης Ζωγραφόπλος                         200                                            20

14. Τραντάφυλλος Σκούρας                       300                                          300

15. Νικολού Ξαρλής                                     3                                              120

16 Τριαντάφυλλος Γιαννόπλος                  5.200                                       220

17. Παναγιώτενα Κωλοπάνενα                   200                                           20

18. Θωμάς Περδάρης                                    300                                            30

19. Παπά Κωνσταντής                                 200                                            20

20. Θανάσης Λιανόπουλος                          200                                            20

Ως κάτοικοι του Ζευγοστασίου ‘’Σέλου’’ αναφέρονται οι :

Γεωργούσης Γκούμας, Γιάννος Αδρακτάς, Παπαδιά, Γιώργενα Ντέλενα, Δημήτρης Ληθαράς, Νικολός Ραγκαβάς, Γιάννος Τριανταφυλλόπλος, Μπήκος Χρήστος, Τριανταφυλλόπουλος, Νικολός Τριανταφυλλόπλος.

……………………………………………………

Υ.Γ. Ο Μήτρος Θεοδόσπλος (Θεοδοσόπουλος) από την Αναβρυτή Ναυπακτίας ήταν εξάδερφος του Νίκου Θεοδ. Θεοδοσόπουλου και ήρθαν στην Ελλάδα προεπαναστατικά από τη Μικρά Ασία. Ο Νίκος εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο και είχε δυο γιους τον Θεοδόση και το Θεμιστοκλή. Ο Θεοδόσης εγκαταστάθηκε στη Ζιώψη Φθιώτιδας το 1832  και ο μικρότερος αδερφός του Θεμιστοκλής μετοίκησε στην Αναβρυτή κοντά στο θείο του Μήτρο και ασχολήθηκε και αυτός με τη μεταξοτροφία. Ο Μήτρος  έφερε μαζί του και την κόρη του Αναστασία, με ξεχωριστό αριθμό δήλωσης.και προφανώς δεν  άφησε απογόνους με το επίθετό του, αφού αυτή έλαβε το επίθετο του άντρα της. Επομένως οι σημερινοί Θεοδοσοπουλαίοι της Αναβρυτής φέρουν το επίθετό τους απ' την πλευρά του Θεμιστοκλή.

Ευχαριστούμε το συνεργάτη μας Νίκο Κ. Θεοδοσόπουλο, Σμήναρχο Μετεωρολόγο με καταγωγή από την Αναβρυτή Ναυπακτίας που το ανακάλυψε και μας το έστειλε.

Επιμέλεια-Ανάρτηση: Τάκης Ευθυμίου