Βυζαντινό Μουσείο Υπάτης

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

ΥΠΑΤΗΣ

της Γεωργίας Κ. Μπούκαλη, αρχαιολόγου της 24^ης ΕΒΑ Λαμίας

(Πηγή: Φθιωτικός Λόγος, τ. 25^ος)

Το Μουσείο Υπάτης αποτελεί πράγματι μια αξιόλογη εστία πολιτισμού. Βρίσκεται προς το δυτικό μέρος της Υπάτης και υπήρξε αποτέλεσμα μακράς συνεργασίας της Διεύθυνσης Βυζα­ντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, της Διεύθυνσης Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Η λειτουργία του Μουσείου ανήκει στην ευθύνη της "24ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων".

Το κτίριο του είναι ένα επίμηκες ορθογωνικό οικοδόμημα της εποχής του Καποδίστρια. Αρχικά αποτέλεσε κτίριο στρατωνισμού και αργότερα, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, στέ­γαζε το Γυμνάσιο και το Λύκειο της Υπάτης.

Το κτίριο αυτό παραχωρήθηκε από το Δήμο Υπάτης στο Υπουργείο Πολιτισμού και με την κατάλληλη εσωτερική και εξωτερική αναπαλαίωση και την ανάλογη διαμόρφωση του εξω­τερικού χώρου στεγάζει τώρα το Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτι­δας. Πρόκειται για ένα μεγαλεπίβολο κτίριο (διώροφο με υπό­γειο), το οποίο κατά το ΝΑ μέρος του σκιάζεται από τις κορυ­φές της Οίτης και προς το βόρειο μέρος αγναντεύει την κοιλά­δα του Σπερχειού, με φόντο αντίκρυ μεγάλο μέρος της κορυφο­γραμμής της Όρθρης.

Ο λόγος βέβαια της ιδρύσεως του Βυζαντινού Μουσείου στην Υπάτη δεν είναι μόνο η ύπαρξη και διάθεση του κτιρίου αυτού στο Υπουργείο Πολιτισμού, αλλά, κυρίως, η μεγάλη ιστο­ρία της Υπάτης και η ακμή αυτής κατά τη Ρωμαϊκή, την Παλαι­οχριστιανική και τη μετέπειτα Βυζαντινή περίοδο και η ύπαρξη και ανεύρεση στην περιοχή αυτής και σε όλη τη Φθιώτιδα πολ­λών μνημείων της Παλαιοχριστιανικής Περιόδου. Τα μνημεία αυτά (ψηφιδωτά, και άλλα μέρη ναών) εκτίθενται στο εν λόγω Βυζαντινό Μουσείο.

Τα εκθέματα του Μουσείου είναι οργανωμένα σε τρεις θεματικές ενότητες: Η πρώτη απ' αυτές περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, λαογραφικής βέβαια σημασίας, η δεύτερη, και η πιο σημαντική, αρχιτεκτονικά μέλη ναών, θωράκια, ψηφιδωτά δάπεδα, τράπεζες προσφορών παλαι­οχριστιανικών χρόνων, και η τρίτη περιλαμβάνει τμήματα μαρ­μάρινων τέμπλων, υπέρθυρα ναών κ.ά., όλα μνημεία των βυζα­ντινών χρόνων.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε «ότι τον 8ον αι. ολο­κληρώνεται η διαδικασία αλληλεπίδρασης του παλαιού με το νέο και αποκρυσταλλώνεται η σύνθεση της κλασικής παράδοσης με τη χριστιανική κοσμοθεωρία, σύμφωνα με τα πρότυπα των Πατέρων της Εκκλησίας μας»

«Από την μελέτη των παραπάνω ψηφιδωτών, και όσων άλλων μπορεί κανείς να δει στο Μουσείο Υπάτης, αντιλαμβάνεται την αισθητική και γενικότερα τη μεγάλη πολιτιστική και παιδευτική αξία αυτών. Ως προς τα παλαιοχριστιανικά, αυτά έχουν και ιδι­αίτερη ιστορική σημασία, δεδομένου ότι μας φανερώνουν τρό­πους σκέψης, ενεργειών και αντιμετώπισης διάφορων προβλη­μάτων, σε μια εποχή μεταβατική, εξόχως συνθετική και δημι­ουργική, η οποία έχει σφραγίσει όχι μόνο τη μεταβυζαντινή και νεοελληνική σκέψη αλλά και όλο το σύγχρονο δυτικό πολιτισμό.

Η Φθιώτιδα, μια και μιλούμε για τα παλαιοχριστιανικά ψηφι­δωτά σ' αυτή, η ερίβολος Φθία των Αρχαίων, φαίνεται να είναι ως προς αυτά ιδιαίτερα προικισμένη. Άλλωστε δεν πρέπει να μας δια­φεύγει ότι κατά την εποχή αυτή αλλά και την προ αυτής Ελληνο­ρωμαϊκή δεν είχε μόνο έντονη θρησκευτική και χριστιανική κίνη­ση, αλλά ήταν και διαμετακομιστικό κέντρο ανθρώπων, ιδεών και υλικών αγαθών (Ι. Βορτσέλα, Φθιώτις, σελ. 223,224,225). Με βάση όλους αυτούς τους λόγους μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός της σημαντικής προσφοράς της Φθιώτιδας σ' όλη τη βυζαντινή περίο­δο αλλά και τις κατοπινές φάσεις της ιστορίας μας».

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το έντυπο του Υπουργείου Πολιτισμού
με θέμα: "Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας - Υπάτη"